پول الکترونیک و اثر آن بر نقش بانک مرکزی در مدیریت سیاست پولی

همگام با پیشرفت‌های تکنولوژیکی در زمینه فناوری اطلاعات، استفاده از پول الکترونیکی در مبادلات رواج فراوانی یافته است. جانشینی پول الکترونیک به جای اسکناس و مسکوک منتشره از سوی بانک مرکزی این سوال را مطرح ساخته است که تا چه اندازه­ این پدیده جدید، کنترل بانک مرکزی بر عرضه پول و اجرای موفق سیاست‌های پولی را تحت الشعاع خود قرار داده است. این مقاله با بررسی اثر استفاده از پول الکترونیک بر عرضه و تقاضای پول، بر آن است تا میزان قدرت بانک مرکزی در کنترل عرضه پول را مورد بررسی قرار دهد. برای این منظور ابتدا تابعی برای تقاضای اسکناس و مسکوک بر اساس مبانی نظری به گونه­ای تصریح شده است که دربردارنده نمادی از رواج پول الکترونیک است. سپس تابع دیگری برای عرضه پول (نقدینگی) با در نظر گرفتن میزان گسترش پول الکترونیکی تنظیم شده است. هر دو معادله با توجه به مباحث همجمعی و با استفاده از روش ardl به کمک داده‌های سری زمانی سال‌های 1338 تا 1391 برآورد گردیده است. نتایج حاکی از آن است که گسترش استفاده از پول الکترونیک سبب شده است تا تقاضای اسکناس و مسکوک کاهش یافته و در نتیجه با کاهش پایه پولی،‌ قدرت بانک مرکزی در اعمال سیاست‌های پولی کاهش یابد. از سوی دیگر عرضه پول نیز همگام با افزایش استفاده از پول الکترونیک افزایش یافته است. این امر بدان مفهوم است که هر چه استفاده از پول الکترونیک گسترش بیشتری یابد، قدرت بانک مرکزی بر کنترل عرضه پول و اجرای یک سیاست پولی موفق کاهش خواهد یافت.

Electronic money and its impact on the role of the Central Bank in conducting monetary policy

In line with technological developments in the field of information technology, the use of electronic money for transaction purposes is greatly increased. Substitution of electronic money with the notes issued by the central bank has risen the question to what extent this new phenomenon affects the central bank’s control on the money supply and the successful implementation of monetary policy. By analyzing the effects that using electronic money can have on the supply and demand for money, this article tries to assess the power of the Central Bank to control the money supply. For this purpose, we first specify a demand function for notes and coins in such a way that it contains a variable representing the increased usage of electronic money. Then we specify a money supply function (liquidity) at the time that electronic money is boosting. With the aid of cointegration methodology, both equations are estimated by ARDL method and using time series data for the period 1338 to 1391. The results show that the use of electronic money reduces the demand for notes and coins, shrinks the monetary base and limits the power of Central Bank in conducting monetary policy. On the other hand, it is seen that the money supply is expanded along with the increasing use of electronic money. This means that using electronic money reduces the power of the Central Banks to control the money supply and hence the implementation of a successful monetary policy is not feasible.