آسیب‌پذیری معیشت کشاورزان بر اثر پدیده خشکسالی: مورد مطالعه شهرستان هیرمند

شهرستان هیرمند از مناطقی است که در سال‌های اخیر و طی خشکسالی های پی در پی خسارت های بی‌شماری را متحمل شده است. هدف کلی پژوهش حاضر، تبیین آسیب‌پذیری ناشی از خشکسالی در بین کشاورزان شهرستان هیرمند، قطب تولید گندم استان سیستان و بلوچستان می‌باشد. جامعه ی آماری شامل 302 خانوار گندم کار می‌باشد. اعضاء نمونه‌ی آماری از بین 170 خانوار گندم‌کار دو بخش بیشتر آسیب پذیر (قُرقُری) و کمتر آسیب پذیر (مرکزی) این شهرستان بر مبنای روش نمونه‌گیری طبقه ای تصادفی با انتساب متناسب انتخاب شدند. گردآوری اطلاعات بر مبنای داده های اولیه و با به‌کارگیری ابزار پرسشنامه ساختارمند بر اساس شاخص آسیب‌پذیری معیشت (lvi) صورت گرفت. روایی پرسشنامه به کمک پانل متخصصین تایید شد. ضرایب کودر ریچاردسون برای سنجه‌های مورد مطالعه بین 0/52 تا 0/63 نشان از پایایی ابزار سنجش داشت. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری spss22 و excel انجام پذیرفت. یافته‌های پژوهش نشان داد، میزان آسیب‌پذیری گندم ‍‌کاران بخش قُرقُری در سه بعد اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی در مقایسه با همتایان خود در بخش مرکزی بیشتر بوده است. بر مبنای نتایج، بخش قرقری آسیب پذیری بیشتری از حیث منابع آبی از بین سنجه های زیست محیطی و شبکه های اجتماعی از بین سنجه های اجتماعی داشته است. یافته ها نشان داد پایش آسیب پذیری، منابع و ارائه راهکارهای بالقوه سازگاری بر مبنای رویکرد عمل‌گرای پژوهش حاضر، ابزاری مناسب برای مواجهه با موقعیت خشکسالی در مناطق محروم است.