ایستار های شالیکاران پیرامون تغییر الگوی کشت برنج به مرکبات: پژوهشی بر مبنای روش کیو

جامعه‌ی کشاورزی نظیر سایر جوامع، به دلایل مختلفی پیوسته در حال تغییر است و این تغییرات بستگی به بهره‌برداران و نگرش‌های آنان دارد. بنابراین، شناسایی این نگرش‌ها برای درک رفتار اجتماعی کشاورزان، بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش نیز با رویکردی اکتشافی و با استفاده از روش کیو، به واکاوی و دسته‌بندی نگرش شالیکاران شهرستان سوادکوه (استان مازندران) نسبت به تغییر الگوی کشت از برنج به مرکبات پرداخته شد. برای این منظور، گروهی از شالیکاران این شهرستان به صورت هدفمند انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات، شامل 60 کارت‌کیویی (60 گویه) بود که بعد از ارزیابی فضای گفتمان تهیه شد. شالیکاران با مطالعه‌ی نظرات درج شده در کارت، آن‌ها را در قالب طیف امتیازدهی کیو در سه دسته موافق، مخالف و بی‌نظر دسته‌بندی کردند. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌های کیو، از نرم‌افزار pqmethod استفاده شد که ابزاری قدرتمند جهت شناسایی و دسته‌بندی الگوهای نگرشی متفاوت نسبت به یک پدیده می‌باشد. نتایج نشان داد که دسته‌بندی کارت‌های کیویی در سطح 0/01 معنا‌دار بود و این بدان مفهوم است که نگرش شالیکاران مورد مطالعه قابل تفکیک و دسته‌بندی می‌باشد. فزون بر آن، یافته‌های حاصل از آرایه‌های عاملی و امتیازهای استاندارد شده‌ی آن، نشان داد که نگرش شالیکاران در چهار الگوی نگرشی هم‌گرا به تغییر، واگرا به تغییر، بازنگران به تغییر و بی‌تفاوت به تغییر قابل تفکیک می‌باشند. بنابراین، پیشنهاد می‌شود مسئولین کشاورزی منطقه با سازوکارهایی مناسب، این نگرش‌ها را سازماندهی، هدایت و کنترل‌کنند، تا یکپارچگی کشت و افزایش تولید برنج در منطقه فراهم آید.

Rice Farmers' Attitudes towards Change in Cropping Pattern From Rice to Citrus Production: A Q Method Approach

Agricultural society like other societies is changing continuously due to different reasons. In this regard, the most changes depend on farmers' attitudes and beliefs. Therefore, identifying the attitude of farmers toward change in cropping pattern is an important first step in understanding their behavior. The main purpose of this research was to analyze attitudes of rice growers in Savadkooh County regarding change in cropping pattern from rice to citrus production. For this purpose, a discovery approach with the aid of Q method was used. Then, a group of farmers in the county was selected purposively. The research instrument involved 60 Q cards which were finalized with respect to the dialog space. The participants reviewed the cards and arranged them in agree, disagree and neutral categories. The PQ method software was used to analyze the data. The software has a high ability for identifying and categorizing attitude patterns regarding a phenomenon. Findings revealed that categorizing the Q cards were significant at the 0.01 level. It means that the attitude of farmers can be categorized. The Q analysis identified four district perspectives of changing in cropping pattern, which can be described as: convergence, detergence, overview, and neutral to change cropping pattern. Therefore, it is recommended that the agricultural experts should implement suitable approaches for organizing, leading and controlling the attitude of farmers and consequently provide cropping integration and increasing rice production.