واکاوی هنجارهای اخلاقی زیست محیطی کشاورزان: مورد مطالعه کشاورزان شهرستان شیراز

تاکنون برای حل مسائل و معضلات زیست‌محیطی، راهکارهای فنی و فناورانه بسیاری در قالب شیوه‌های نوین کشاورزی مثل کشاورزی دقیق ارائه‌شده است. اما امروزه توجه به بعد اخلاقی در کنار سایر ابعاد مهم حفاظت از محیط‌زیست را می‌توان بیانگر اهمیت توجه به بعد نرم‌افزاری حفاظت از محیط‌زیست در کنار بعد سخت‌افزاری و فنی دانست. زیرا سوابق نشان داده که راه‌حل‌های فنی نتوانسته‌اند از نابودی‌های روزافزون محیط‌زیست جلوگیری کنند. تحقیق حاضر با هدف بررسی وضعیت هنجارهای اخلاقی زیست‌محیطی در بین کشاورزان شهرستان شیراز انجام‌شده است. در این پژوهش از فن پیمایش و ابزار پرسشنامه برای جمع‌آوری اطلاعات از 272 نمونه از کشاورزان شهرستان شیراز استفاده شد. روایی پرسشنامه توسط اساتید ترویج و آموزش کشاورزی و پایایی آن از طریق مطالعه راهنما و آماره آلفای کرونباخ تائید گردید. در این تحقیق بر اساس نظریه فضیلت گرایی، چهار دسته از هنجارهای اخلاقی زیست‌محیطی از قبیل منفعت‌طلبی، صرفه‌جویی، مسئولیت‌پذیری، و آینده‌نگری در بین جامعه کشاورزان موردبررسی قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که بسیاری از کشاورزان باوجود پذیرش ضمنی مسئولیت در قبال سلامتی مصرف‌کنندگان، سایر موجودات زنده و زیست‌کره، در بسیاری از موارد از طریق مصرف بی‌رویه کودها و سموم شیمایی و سوزاندن بقایای گیاهی صرفاً به دنبال کسب منفعت خود (ورای از منفعت عام) می‌باشند. از سوی دیگر، بسیاری از کشاورزان باوجود پذیرش حق نسل‌های آینده در بهره‌برداری از محیط‌زیست، از آینده‌نگری پایینی برخوردار بوده و فعالیت‌های ناپایدار و حال نگری را در برخورد با منابع زیست‌محیطی از خود نشان می‌دهند. در پایان توصیه‌هایی در راستای اصلاح اخلاق زیست‌محیطی در بین کشاورزان و پایبندی هرچه بیشتر آن‌ها به رعایت اصول اخلاقی زیست‌محیطی ارائه‌شده است.

The Analysis of Farmers’ Environmental Moral Norms: The Case of Shiraz County Farmers

So far, many technological solutions, like precision agriculture, offered to solve environmental challenges. But nowadays, ethical dimension has been added to other dimensions to protection of environment which shows the importance of attention to soft dimension beside hard dimensions in protection of environment. This research implemented for investigation of environmental moral norms among farmers in Shiraz County. In this study, survey technique and questionnaire instrument have been used to collect data from 272 farmers as a sample. Questionnaire validity was confirmed by agricultural extension and education experts, and its’ reliability was confirmed by pilot study and Cronbach’s Alpha. In this research, based on virtue theory, four types of environmental moral norms such as profitcentered orientation, water saving, taking responsibility and forecasting were investigated among farmers community. Results showed many farmers in spite of incidental acceptation of taking responsibility for consumers health, other organisms and biosphere, are following only their profits by excessive use of fertilizers and chemical pesticides and burning residuals. In other hand, many farmers in spite of incidental acceptation of future generation rights to use natural resources have a little forethought and practice unsustainable behaviors that can decrease future generation ability to use these resources. At the end, some suggestions recommended for farmers’ practical commitment to environmental moral norms.