کاربرد مدل انگیزه- فرصت– توانایی در تحلیل مشارکت روستاییان در پروژه ترسیب کربن: نقش تعدیلی عضویت در گروه‌های‌ توسعه و صندوق‌های اعتباری خرد

در راستای اجرایی شدن پروتکل توکیو، پروژه مشارکتی ترسیب کربن با هدف کاهش گازهای گلخانه‌ای در کشورهای درحال‌توسعه از جمله ایران به اجرا درآمد. به دلیل مشابهت عناصر مشارکت در پروژه ترسیب با عناصر مدل مشارکتی انگیزه- فرصت- توانایی، مطالعه حاضر به دنبال این بود تا با استفاده از این مدل، مشارکت 522 نفر از روستاییان شهرستان محلات را در پروژه ترسیب کربن تبیین کند. در این مطالعه علّی- ارتباطی که از پیمایش میدانی برای گردآوری داده ها استفاده شد، تعداد 225 نفر با کمک جدول کریسی و مورگان به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی آن توسط پانلی از متخصصان تایید و پایایی آن نیز با محاسبه مقادیر ضریب آلفای کرونباخ 0/871، 0/808،0/912، 0/763 و 0/824 به ترتیب برای انگیزه، فرصت، آگاهی، مهارت و مشارکت و 0.811 برای کل پرسشنامه تایید شد. نتایج نشان داد که انگیزه و مهارت مهم‌ترین عوامل موثر بر مشارکت شناخته شدند. افزایش فرصت‌های اشتغال، ایجاد بازارهای جدید و افزایش درآمد مهم‌ترین عوامل انگیزشی مشارکت معرفی شدند. کشت نهال‌های بیابانی، راه‌اندازی کارگاه تولید پوشاک و کشت گیاهان دارویی مهم‌ترین مهارت‌های کسب‌شده توسط روستاییان بودند. با اعمال اثر تعدیلی عضویت بر مدل، نتایج نشان داد که میزان اثر انگیزه، مهارت و فرصت ادراک‌شده بر مشارکت در بین افراد عضو در مقایسه با غیرعضو به‌طور معنی‌داری بیشتر بود، اما میزان اثر آگاهی بر مشارکت برای دو گروه یکسان بود. به‌علاوه، قدرت تبیین مدل برای افراد عضو 13 درصد بیشتر از غیرعضو بوده است. طبق نتایج مطالعه حاضر، آموزش‌های مهارت- محور و سازماندهی اجتماع محلی در قالب گروه‌های توسعه و صندوق‌های اعتباری خرد بایستی به‌عنوان دو اقدام مهم و ضروری برای بهبود مشارکت اجتماع در پروژه‌های منابع طبیعی بخصوص ترسیب کربن مورد توجه قرار گیرند.

an application of motivation-opportunity-ability model to analyze the participation of villagers in carbon sequestration project: the moderating role of membership in development groups and micro credit funds

according to the tokyo protocol, a participatory model of carbon sequestration projects was implemented with the aim of reducing greenhouse gases in developing countries, including iran. given that the components of participation in this project closely align with those of the motivation-opportunity-ability (moa) model, this study aimed to explain the participation of 522 rural residents from mahallat county in the carbon sequestration project using the moa model. in this causal-relational study, which employed a field survey to collect data, 225 individuals were selected as a sample using krejcie and morgan’s table. the data collection instrument was a researcher-made questionnaire, whose validity was confirmed by a panel of experts, and its reliability was confirmed with cronbach’s alpha coefficient values of 0.871, 0.808, 0.912, 0.763, and 0.824 for motivation, opportunity, awareness, skill, and participation, respectively, with an overall reliability of 0.811 for the full questionnaire. the results revealed that motivation and skill were the most significant factors influencing participation. increased employment opportunities, creation of new markets, and enhanced income were identified as the most crucial motivating factors for participation. additionally, growing desert seedlings, establishing sewing businesses, and cultivating medicinal plants were seen as the most important skills acquired by the local community. when examining the moderating effect of membership in the model, the results showed that the effects of motivation, skill, and perceived opportunity on participation were significantly greater among members compared to non-members, although the effect of awareness on participation was similar for both groups. furthermore, the explanatory power of the model was 13% higher for members than for non-members. based on these findings, skill-based training and organizing local communities into development groups and microcredit funds should be considered critical strategies for enhancing community participation in natural resource projects, particularly carbon sequestration.