تدوین سناریوهای بازتخصیص منابع آب بخش کشاورزی در حوضه آبریز کارون بزرگ؛ کاربست همبست آب- غذا- انرژی

استان خوزستان با برخورداری از بیش ترین منابع آب های روان و اراضی حاصلخیز به عنوان بزرگ ترین تولید کننده ی مواد غذایی کشور، نقشی تعیین کننده در امنیت غذایی کشور ایفا می کند. در عین حال طی دو دهه گذشته، وضعیت منابع آب این استان نیز به موازات دیگر مناطق کشور، به لحاظ کمی و کیفی دستخوش تغییرات اساسی شده است. در این راستا، هدف اصلی پژوهش حاضر ارائه سناریوهای مختلف بازتخصیص منابع آب کشاورزی با توجه به همبست آب- غذا- انرژی در حوضه آبریز کارون بزرگ است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و از روش آمیخته بر اساس روش شناسی تحلیل اثرات متقابل استفاده شده است. مشارکت‏ کنندگان در این پژوهش شامل صاحب ‏نظران سه حوزه آب، غذا و انرژی می‏ باشند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند موارد شناخته شده انتخاب شدند. پیشران‌های اولیه با استفاده از نظر متخصصان و همچنین با مرور سیستماتیک منابع معتبر شناسایی شدند. ماتریس‏ های قضاوت آثار متقابل بر مبنای پیشران‏ های شناسایی شده، طراحی گردید و پس از تکمیل و وزن‏دهی این ماتریس ‏ها توسط پنل پاسخگویان، تجزیه و تحلیل اطلاعات در محیط نرم افزارهای micmac و scenario wizard  انجام گرفت. در این پژوهش، شش پیشران به عنوان عوامل کلیدی در بازتخصیص منابع آب کشاورزی بر اساس همبست آب، غذا و انرژی در حوضه آبریز کارون بزرگ شناسایی گردید. در نهایت نیز ضمن ارائه ی سه سناریوی اصلی، پیشنهادهایی جهت بهبود سیستم بازتخصیص منابع آب بین بخش های آب، غذا و انرژی در منطقه مورد مطالعه ارائه شده است.

developing scenarios for the reallocation of water resources in the agriculture sector in the karun-e-bozorg basin; application of water-food-energy nexus

khuzestan province, with its abundant flowing water and fertile lands, is the largest producer of food in the country and plays a decisive role in the country’s food security. however, over the last two decades, the water resources situation in this province has undergone fundamental changes in terms of quantity and quality, similar to other regions of the country. this research aims to present different scenarios for the reallocation of agricultural water resources in relation to the water-food-energy nexus in the karun-e-bozorg basin. this applied research uses a mixed methods approach based on the cross-impact balance analysis methodology. the participants in this study included experts in the fields of water, food, and energy, who were selected using a purposeful sampling method. primary driving forces were identified using expert opinion and a systematic review of authoritative sources. interaction judgment matrices were designed based on the identified driver forces. after completing and weighing the matrices by a panel of respondents, data was analyzed using mic-mac and scenario wizard software. in this research, six driving forces were identified as key factors in the reallocation of agricultural water resources based on the water-food-energy nexus in the karun-e-bozorg basin. finally, while presenting three main scenarios, suggestions have been presented for improving the reallocation system of water resources between water, food, and energy sectors in the study area.