تعیین نظام بهره‌برداری مطلوب برای پایداری کشاورزی در استان کهگیلویه و بویراحمد

نظام‌های بهره‌برداری در بخش کشاورزی ایران از دیرباز، نقش مهمی را در ترکیب و تخصیص منابع انسانی، فیزیکی و محیطی ایفا کرده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی نظام بهره‌برداری مطلوب در بخش کشاورزی استان کهگیلویه و بویراحمد با توجه به معیارهای اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی می‌باشد. برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز از تکنیک دلفی و تکمیل پرسشنامه از طریق برگزاری جلسات توجیهی با مشارکت و هم‌اندیشی 34 نفر از خبرگان استان (شامل کارشناسان نظام بهره‌برداری، سازمان تعاون روستایی، مدیران تعاونی‌ها و اتحادیه‌های تولیدی و کشاورزان منتخب) استفاده گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها، از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) بهره گرفته شد. نتایج این پژوهش نشان داد که بر اساس مجموع سه معیار اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی و 18 زیر معیار مورد مطالعه، از بین نظام‌های بهره‌برداری، نظام بهره‌برداری «تعاونی مشاع» به عنوان پر اهمیت‌ترین گزینه، با وزن نسبی 0/293 حائز رتبه اول بود. نظام بهره‌برداری «کشت و صنعت» به عنوان کم اهمیت‌ترین گزینه با وزن نسبی 0/143 حائز رتبه پنجم بود. افزون بر این، نظام‌های بهره‌برداری «سهامی زراعی»، «دهقانی» و «تعاونی تولید» به ترتیب در رتبه‌های دوم، سوم و چهارم اهمیت قرار داشتند؛ بنابراین با رویکرد توسعه تعاونی‌های مشاع با اولویت اول و تاسیس شرکت‌های سهامی زراعی با اولویت دوم، می‌توان ضمن مشارکت بیشتر روستاییان در امر تولید محصولات و توسعه پایدار کشاورزی و نیز به‌کارگیری مکانیزاسیون و روش‌های نوین کشاورزی، از خرد شدن بیشتر زمین‌های کشاورزی در شرایط فعلی جلوگیری نمود.

Determining the Optimal Exploitation System for Agricultural Sustainability in Kohgiluyeh-va-Boyerahmad Province

Agricultural exploitation systems in Iran’s agricultural sector have always played an important role in integration and allocation of human, physical, and environmental resources. The main purpose of this study was to determine the optimal utilization system in the agricultural sector of KohgiluyehvaBoyerahmad province according to the economic, social, and ecological criteria. Delphi technique was used to collect the required information and the questionnaire was completed by holding briefings with the participation of 34 provincial experts, including experts in the farming system, rural cooperative organization, managers of cooperatives, and unions and leading farmers. Analytical Hierarchy Process (AHP) and Expert Choice software were used to analyze the data. The results, showed that based on total economic, social, and ecological criteria and 18 subcriteria, with a relative weight of 0.293, Mosha cooperative system is ranked first and is the most suitable alternative. Furthermore, with a relative weight of 0.143, agroindustry system is ranked fifth as the least suitable alternative. It is worth mentioning that joint farming stock, peasant, and production cooperative systems ranked second, third, and fourth, respectively. Therefore, more participation of the villagers in the production of crops and sustainable agricultural development will be achieved by employing Mosha cooperatives, joint farming stock companies, and agricultural mechanization. Taken together, employment of these exploitation systems will prevent the fragmentation of agricultural lands under the current conditions.