واکاوی آسیب‌پذیری زنان روستایی از نوسانات اقلیمی: مورد مطالعه استان فارس

استان فارس یکی از استان های جنوبی ایران است که در چند دهه اخیر در معرض نوسانات اقلیمی قرار گرفته است. نزدیک به سی درصد جمعیت استان در روستاها زندگی می کنند و معیشت اکثریت آن ها به کشاورزی وابسته است. زنان و مردان روستایی، نقش ها و مسئولیت‌هایی متفاوتی دارند، در نتیجه تعاملات و حساسیت های آن‌ها نیز به نوسانات اقلیمی متمایز می باشد. هدف این مطالعه، واکاوی آسیب پذیری زنان روستایی در برابر نوسانات اقلیمی و پیامدهای جنسیتی در روستاهای استان فارس بوده است. زیربنای تئوری این مطالعه، تئوری اکولوژی سیاسی فمینیستی بوده است. جامعه آماری، زنان روستایی عضو خانوارهای کشاورزی متاثر از نوسانات اقلیمی در استان فارس بوده اند. برای انتخاب نمونه ها، از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای استفاده شد. داده ها از 406 پاسخ دهنده جمع آوری شد. داده ها با استفاده از شاخص آسیب پذیری معیشت، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که نوع آسیب پذیری زنان روستایی از نوسانات اقلیمی، متفاوت بوده و آسیب پذیری علاوه بر نوع معیشت، با نابرابری های جنسیتی، نقش ها و مسئولیت ها و، وجود بیمار در خانه همبستگی بالایی دارد. در نتیجه آسیب پذیری، خود متاثر از نوسانات اقلیمی بیرونی و تعیین کننده های داخلی اجتماعی است. در مرحله اول، نقش ها و مسئولیت های زنان، ایشان را در معرض تغییر و تحولات محیطی قرار می دهد و سپس، نابرابری های جنسیتی یک عامل اصلی در آسیب پذیری تغییرات اقلیمی است. بر اساس یافته ها و نتایج، توسعه کارگاه های کوچک فرآوری محصولات کشاورزی، توسعه تشکل های اجتماعی اقتصادی خاص زنان روستایی بخصوص برای خوشه های با آسیب پذیری بیشتر، ترویج رهیافت عدالت محور جنسیتی در خدمات اقلیمی و سایر توصیه های کاربردی در انتهای مقاله، ارائه گردیده است.

Analysis of Rural Women’s Vulnerability towards Climate Variability: The Case of Fars Province

Fars province is one of the southern provinces of Iran that has been exposed to severe climate variability in recent decades. About 30 percent of the province’s population lives in rural areas, and the majority of their livelihoods depends on agriculture. Rural men and women have different roles and responsibilities, therefore, their interactions and sensitivities to climate variability are different. The main purpose of this study was to assess the vulnerability of rural women towards climate variation and its gender consequences in rural areas of Fars province. The theory underlying this study has been the theory of feminist political ecology. The statistical population was rural women of agricultural households affected by climate variability in Fars province. Stratified random sampling method was used to select the sample group. In present study, the data were collected from 406 respondents. Data were analyzed using livelihood vulnerability index. Findings showed that the type of vulnerability of rural women towards climate variability was different and vulnerability is highly correlated with livelihoods, gender inequalities, roles and responsibilities, and the presence of the patient at home. Based on the results, vulnerability is itself affected by external climate variability and internal social determinants. In the first stage, the women’s roles and responsibilities is exposed to environmental changes and then gender inequalities are major affecting factors in their vulnerability against climate change. Based on the findings and results, the endusers of the study were provided with some applicable recommendations, including development of processing workshops for smallscale agricultural products, etablishing socioeconomic institutions for rural women, especially for more vulnerable clusters, and extending a genderequitable approach in climate services.