کاربرد نظریه داده بنیاد در تحلیل تاثیر خشک شدن دریاچه ارومیه بر معیشت خانوارهای روستایی حوضه دریاچه ارومیه

تغییرات اقلیمی و مدیریت نامناسب در حوضه دریاچه ارومیه زمینه کاهش شدید تراز آبی این دریاچه را فراهم کرده است. ادامه وضعیت فعلی و خشک شدن دریاچه، پیامدهای منفی در تمامی ابعاد زندگی و معیشت روستاییان استان‌های هم‌جوار ایجاد کرده است. شناخت صحیح و جامع از این اثرات از دیدگاه خود روستاییان و کارشناسان، زمینه شکل‌گیری یک درک صحیح برای برنامه ریزان و مسئولین در جهت مدیریت این بحران را فراهم می‌کند. این تحقیق نیز با هدف شناسایی آثار مستقیم و غیرمستقیم خشک شدن دریاچه ارومیه بر معیشت خانوارهای روستایی انجام شد. از رویکرد کیفی و روش تحلیل نظریه داده بنیاد برای جمع آوری و تحلیل داده ها استفاده شد و روستاییان و کارشناسان روستایی استان های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی جامعه آماری تحقیق بودند که به‌صورت هدفمند انتخاب شدند. یافته ‏های تحقیق منجر به شناسایی 213 تاثیر مستقیم و غیرمستقیم ناشی از خشک شدن دریاچه شد. در مرحله کدگذاری محوری، 7 مقوله محوری به نام‌های افت کمیت و کیفیت منابع آب و خاک، تهدید سرمایه‌های اجتماعی، تهدید پایداری معیشت، امنیت شغلی و مهاجرت، تهدید امنیت غذایی، سلامتی جانداران و عملکرد آن‌ها، دخالت نهادهای خارج از روستا در برنامه‌ریزی روستاییان و تغییرات نگرشی، دانشی و افزایش تغییرات اقلیمی استخراج شدند. در کدگذاری انتخابی روابط بین مقولات شناسایی و تبیین گردید. با توجه به نتایج تحقیق، مشخص گردید که خشک شدن دریاچه ارومیه بر تمام ابعاد معیشت پایدار روستایی تاثیر منفی داشته است و نتایج این مطالعه می‌تواند به مدیریت اثربخش این بحران در شمال غرب کشور کمک کند.

Application of Grounded Theory to Analyse the Impact of Drying Lake Urmia on Rural Households’ Livelihoods

Climate change along with mismanagement in the Lake Urmia Basin have caused a severe decline in the its water balance. The continuation of this trend and drying up of the lake have had negative effects on all aspects of life and livelihood of the neighboring provinces. Accurate and comprehensive understanding of these effects from the viewpoint of the villagers and experts provides a basis for forming a correct understanding for planners and authorities to manage this crisis. The purpose of this study was to identify the direct and indirect impact of drying Lake Urmia on livelihoods of rural households. A qualitative approach and the Granded theory method were used for data collection and analysis. The villagers and rural experts of East and West Azerbaijan provinces were the statistical population of the study that were selected through purposive sampling. The finding resulted in 213 direct and indirect impacts for drying the lake. In the axial coding phase, seven core categories including: the decline in quantity and quality of soil and water resources, the threat to social capital, the threat to livelihoods, job security and migration, threat to food security, animal health and their performance, involvement of outside institutions in rural planning, attitudinal, and knowledge change, and climate change increase were extracted and categorized. In selective coding phase, the relationships away categorise were identified and explained. The results showed that drying Lake Urmia had negative impact on all aspects of sustainable rural livelihood and the results of this study can be insightful in effectively management and empowerment of the villagers.