پدرسالاری جدید؛ تاملاتی در تعامل دولت و شهروندان در قیام‏های 2011 جهان عرب

قیام‏های مردمی در منطقه عربی، از جهت گسترش سریع و زنجیره‏وار آن و سرعت وقوع، موجب حیرت ناظران مسایل خاورمیانه و جهان عرب شد. در این مقاله استدلال می شود که در ورای حوادث مزبور، اعتراض به آنچه هشام شرابی «پدرسالاری جدید» خوانده، قرار داشت. علت گسترش سریع حوادث نیز همین بود. از سوی دیگر، به‌رغم شباهت‏ها، بین حکومت‌های عربی تفاوت‏هایی هم وجود داشته و اختلافاتشان در مواردی چون میزان وجود و حضور نهادهای جامعه مدنی، پیوندها و ارتباطات جهانی حکومت‌ها، شخصیت رهبران اتوکرات و مستبد عرب، مداخله و عدمِ مداخله قدرت‌های(بزرگ) خارجی و ساخت اجتماعی(قبیلگی‏بودن و نبودن آن)، از عوامل موثر بر شیوه تعاملِ دولت‌ها با توده مردم و معترضین بوده است. بر این اساس، هر چه کشوری از عناصر پدرسالاری دورتر شده و به اجزا دموکراتیک‏تر حکومت افزوده شده است، از برخوردهای خشن‏تر و خونریزی کاسته شده و اعتراض‏ها با کمترین برخورد خشونت‏بار و مسلحانه همراه بوده است.