سیاست همسایگی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ الگوی پیشنهادی و توصیه‌های سیاستی

سیاست همسایگی مناسب و به دنبال آن ایجاد همگرایی منطقه‌ای بر اساس مدل و الگوی بومی و منطقه‌ای، همواره برای جمهوری اسلامی ایران امری مهم بوده که با گذشت زمان اهمیتی مضاعف یافته تا جایی‌که امروز به عنوان راهبرد اصلی سیاست خارجی دولت سیزدهم تعیین شده ‌است. سوال این است که «الگوی بومی سیاست همسایگی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران چیست؟». حاصل این تحقیق ارائه الگوی سه‌بُعدی در ابعاد مفاهمه، معامله و مقابله، مبتنی بر تعاملات جمهوری اسلامی ایران با همسایگان است. این پژوهش همچنین جهت ارتقای روابط با همسایگان در سطوح مختلف فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی، توصیه‌ها و راهکارهایی را به دستگاه سیاست خارجی کشور پیشنهاد نموده است. برای گردآوری داده‌های این پژوهش از روش اسنادی و مصاحبه عمیق با نخبگان دانشگاهی و اجرایی سیاست‌ خارجی کشور و برای تحلیل داده‌ها نیز از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است.

neighborhood policy in iran’s foreign affairs: a proposed model and policy recommendations

a sound neighborhood policy, followed by regional integration based on local and regional models, has always been of great importance to the islamic republic of iran. its significance has grown over time, to the point where it has been established as the primary foreign policy strategy of the 13th government. the question remains: what is the indigenous model of neighborhood policy in iran’s foreign affairs? this research presents a three-dimensional model in the areas of understanding, engagement, and confrontation, based on iran’s interactions with its neighbors. the study also offers recommendations and solutions to improve relations with neighboring countries at various cultural, economic, political, and security levels. data was collected through documentary research and in-depth interviews with academic and executive elites in the country’s foreign policy. a descriptive-analytical approach was also employed for data analysis.