شناسایی مولفه های نهادینه سازی خدمات ترویج بازارمحور با رویکرد زنجیره ارزش برنج در مناطق روستایی مازندران

بی توجهی به شرایط بازار و تاکید صِرف بر افزایش تولید یکی از مشکلات اساسی نظام‌های ترویج کشاورزی است. نهادینه کردن خدمات ترویج بازارمحور می تواند نقش مفید و موثری در افزایش کمیت و کیفیت تولید و بهینه سازی زنجیره ارزش محصولات با تمرکز بر رشد اشتغال، کارآفرینی و رونق اقتصادی در مناطق روستایی داشته باشد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مولفه های نهادینه سازی خدمات ترویجی بازارمحور در زنجیره ارزش برنج درمناطق روستایی مازندران در سال 1398 انجام شد. گردآوری داده‌ها از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند با 29 نفر از خبرگان کشور صورت گرفت و برای تحلیل داده ها، از روش تحلیل محتوای استقرایی استفاده شد. نتایج نشان داد که بر اساس رویکرد زنجیره ارزش برنج، فعالیت ها به دو دسته تقسیم می شوند؛ یکی، فعالیت های اولیه شامل تامین نهاده ها، تولید، تبدیل، بازاریابی و مصرف برنج و دیگری، فعالیت های پشتیبانی شامل ارائه آموزش های مهارتی و مشاوره، تامین منابع مالی، مدیریت منابع انسانی، وضع سیاست های حمایتی و فراهم ‏سازی زیرساخت های لازم به‏ ویژه در مناطق روستایی، که این دسته دوم به ‏عنوان مولفه های نهادینه سازی خدمات ترویج بازارمحور در زنجیره ارزش برنج مورد شناسایی قرار گرفت.

Identifying the Components for Institutionalization MarketBased Extension Services with Rice Value Chain Approach in Rural Areas of Mazandaran Province of Iran

Neglecting market conditions and emphasizing merely on production increase is one of the basic problems of agricultural extension systems. Institutionalizing extension services based on a marketoriented approach can play a useful and effective role in increasing the quantity and quality of production and optimizing the value chain of products with a focus on employment growth, entrepreneurship and economic prosperity in rural areas. Therefore, this study aimed at identifying the components for institutionalization of marketbased extension services in the rice value chain in rural areas of Mazandaran Province, as Iran’s most rice producing province, in 2019. The required data were collected through semistructured interviews with 29 purposefully selected rice experts and were analyzed through an inductive analysis method. The results showed that based on the value chain approach, the activities were classified in the two categories including ‘primary activities’ such as the supply of inputs, production, processing, marketing and consumption of rice and ‘support activities’ comprising providing training and advisory services, financial supports, human resource management, supportive policies, and the provision of the necessary infrastructure. It was also found that support activities were identified as effective factors in the institutionalization of marketoriented extension services in the rice value chain.