عوامل موثر بر توسعه روستایی با تاکید بر تشکیل خوشه کشاورزی (مطالعه موردی: شهرستان گناباد استان خراسان رضوی)

خوشه‌های کشاورزی از تشکل ‏های نوین کشاورزی هستند که می ‏توانند در توسعه روستایی تاثیر مهمی داشته باشند. مقاله حاضر عوامل موثر بر توسعه روستایی به‌ویژه نقش خوشه ‏های کشاورزی شهرستان گناباد را بررسی نموده است. برای دستیابی به این هدف از شاخص اسکالوگرام، شاخص موقعیت مکانی و روش حداقل مربعات جزئی استفاده شده است. نتایج شاخص توسعه نشان‌دهنده آن است که روستاهای دهستان حومه که در اطراف شهر گناباد قرار دارند، توسعه‌یافته، روستاهای دهستان‏ های پسکلوت و زیبد، نسبتاً توسعه‌یافته و روستاهای دهستان کاخک در طبقه توسعه ‏نیافته قرار گرفتند. همچنین بر اساس نتایج شاخص ضریب مکانی سه محصول پسته، زعفران و جو برای تشکیل خوشه انتخاب شدند. سپس برای تعیین عوامل موثر بر توسعه روستایی در مناطق مورد مطالعه از روش حداقل مربعات جزئی استفاده شد و نتایج این بخش نشان داد که تشکیل این خوشه ‏ها بر فرایند توسعه روستایی منطقه موثر است. بنابراین پیشنهاد می ‏شود با تشکیل خوشه‏ پسته در بخش مرکزی و خوشه زعفران در بخش کاخک به بهبود وضعیت توسعه روستایی به‌ویژه در روستاهای توسعه ‏نیافته کمک شود.

Factors Affecting Rural Development with Emphasis on the Formation of Agricultural Clusters(Case Study: Gonabad County, Khorasan Razavi Province)

Agricultural clusters are one of the new agricultural organizations that can have an important impact on rural development. The present article examines the factors affecting rural development, especially the role of agricultural clusters in Gonabad. To achieve this goal, the scalogram index, location index and partial least squares method have been used. The results of the development index show that the villages of the suburbs around the city of Gonabad are developed, the villages of Paskloot and Zibad are relatively developed and the villages of Kakhk are in the undeveloped category. Also, based on the results of spatial coefficient index, three products of pistachio, saffron and barley were selected to form clusters. Then, to determine the factors affecting rural development in the study areas, the partial least squares method was used and the results of this section showed that the formation of these clusters is effective on the rural development process in the region; Therefore, it is suggested that by forming pistachio clusters in Markazi and saffron in Kakhk rural district, by improving the economic performance index and cluster index to help improve the rural development situation, especially in underdeveloped villages.