طراحی الگوی امنیت غذایی خانواده‌های روستایی استان ایلام: کاربرد نظریه زمینه‌ای

در تحقیق حاضر، با استفاده از رهیافت نظری داده‌بنیاد، مولفه‌های امنیت غذایی پایدار خانواده‌های روستایی استان ایلام در قالب رویکردی استقرایی شناسایی و تحلیل شد. روش پژوهش، از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ شیوه گردآوری داده‌ها آمیخته اکتشافی بود. مشارکت‌کنندگان تحقیق متشکل از خبرگان آشنا به مباحث امنیت غذایی (شامل کارشناسان تغذیه، بهداشت، ترویج وآموزش کشاورزی، و غذا و دارو و همچنین، کشاورزان نمونه استان و کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی) در سال 1397 بودند که از آن میان، هجده نفر بر اساس معیار اشباع نظری و با استفاده ازرویکرد نمونه‌گیری هدفمند و روش نمونه‌گیری گلوله‌برفی انتخاب شدند. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی صورت گرفت. یافته‌ها نشان داد که مدل احصاشده از شش مقوله اصلی، شانزده زیرمقوله و 62 گویه (مفهوم) تشکیل شده، که عبارت‌اند از: شرایط علی (خطرات تهدیدکننده سلامت، تهدیدات محیط زیست)، شرایط زمینه‌ای (الگوی غذایی خانوار و شرایط اجتماعی فرهنگی) ، مقوله محوری (وجود غذای کافی، دسترسی به غذا، ثبات در جذب غذا، برقراری سلامت غذایی)، راهبردها (عرضه مواد غذایی سالم با رعایت الگوی مناسب مصرف، مدیریت مخاطرات و خطرپذیری، سرمایه‌گذاری فنی زراعی، افزایش خدمات آموزشی و حمایتی)، شرایط میانجی (حمایت‌های رفاهی و اقتصادی، حمایت‌های مدیریتی و برنامه‌ریزی، حمایت‌های آموزشی و بهداشتی) و پیامدها (توقف افول و ارتقای سطح سلامت و تغذیه مصرف‌کنندگان روستایی). همچنین، با بهره‌گیری از نتایج کدگذاری‌ها و تحلیل با رویکرد کیفی در کل نظریه، طراحی مدل صورت گرفت؛ و در نهایت، مدل مفهومی و اجزای مدل با مولفه‌ها و شاخص‌های مربوط ارائه شدند.

Designing a Food Security Pattern for Rural Households in Ilam Province of Iran: Application of Grounded Theory

The main purpose of this study was to identify and develop a model for food security of rural households by applying the grounded theory approach. It was an applied research in terms of the objective and a mixed exploratory study in terms of data collection method. The participants consisted of all the experts familiar with food security issues (including nutrition, health, agricultural extension and education, and food and medicine experts as well as the typical farmers and experts of AgricultureJahad Organization of Ilam province). The purposeful and snowball sampling methods were used to select 18 experts of the participants, based on theoretical saturation criterion. The data were analyzed through the three stages of open, axial and selective coding.Findings revealed that the studied model consisted of6 categories, 16 subcategories and 62 concepts, including:causal conditions (health and environmental threats), contextual factors (household food patterns, sociocultural conditions), axial category (existence of enough food, food availability, food intake stability, established food health), strategies (supply healthy food with proper consumption pattern, crisis management, sustainable agricultural development, increasing educational and support services), environmental interventions (welfare and economic support, management support and programming, educational and health support) and outcomes (stopping the decline and improving the health and nutrition of rural consumers). The results of coding stages and analyses with a qualitative approach in the whole theory led to the model design. Finally, the conceptual model and components of the model were presented along with the related components and indicators.