تحلیل راهبردی نقش مرکز محله‌ها در توسعه پایدار گردشگری روستایی: مطالعه موردی ‌روستای میان‌رز فومن

نوع معماری مراکز محله در روستاهای واجد ارزش تاریخی می‌تواند ضمن ایجاد محیط مطلوب برای روستاییان، به رونق اقتصاد روستایی بینجامد و زمینه‌ساز توسعۀ روستا باشد. طی دهه‌های اخیر، در برنامه‌ریزی‌های راهبردی نیز بر نقش محله‌ها به‌عنوان محور اصلی توسعه تاکید شده است. هدف مطالعه حاضر بررسی نقش مرکز محله در ارتقای گردشگری روستایی و بهره‌مندی از ظرفیت‌های آن به‌منظور توسعۀ این صنعت در روستای میان‌رز شهرستان فومن بود و در این راستا، سه پرسش مطرح شد: «شاخصه‌های گردشگری پایدار روستایی کدامند؟»، «توسعۀ مرکز ‌محله چگونه در گردشگری ­پایدار روستا موثر خواهد بود؟» و «ظرفیت‌ها و محدودیت‌های مرکز محله در گردشگری ­پایدار کدامند؟». روش پژوهش، بر اساس هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت، توصیفی تحلیلی بود. گردآوری اطلاعات به‌شیوه‌های کتابخانه‌ای، مطالعات میدانی، مصاحبه و پرسشنامۀ باز صورت گرفت؛ و تحلیل داده‌ها نیز به‌روش‏های سوات (swot) و فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی (ahp) انجام‌شد. در ارزیابی نهایی، مجموع امتیاز عوامل داخلی بیانگر بیشتر بودن نقاط قوت نسبت به نقاط ضعف بود؛ و مجموع امتیاز عوامل خارجی نیز بیشتر بودن فرصت‌های توسعۀ محله نسبت به تهدیدها را نشان می‌داد. نتایج مبین نقش بالای مرکز محله در توسعۀ گردشگری روستای میان‌رز از طریق توسعۀ اقتصادی، مشارکت ساکنان، افزایش رفاه اجتماعی، احساس امنیت، ارتقای آموزش و دانش زیست‌محیطی بود، که با برقراری تعادل میان ابعاد زیستی، اجتماعی و اقتصادی، اتخاذ راهبرد تهاجمی، تقویت نقاط قوت و بهره‌مندی از فرصت‌های موجود (مانند گسترش واحدهای خدماتی، بهبود واحدهای اقامتی و ارتقای کیفیت مسیرهای سواره و پیاده) تحقق می‌یابد.

Strategic Analysis of Neighborhood Center Role in Sustainable Rural Tourism Development: A Case Study of Mianraz Village in Fuman County of Iran

The kind of architecture of neighborhood center in historical villages can attract tourists to the prosperity of rural economy and provide the areas of development. Recently, strategic planning has also been emphasized in the role of local neighborhoods as the main focus of development. This study aimed at investigating the role of the neighborhood center of Mianraz village in Fuman County of Iran in promoting the rural tourism. There were posed three questions: What are the characteristics of a rural sustainable tourism? How will the development of sustainable tourism be effective in the sustainable rural tourism? What are the capacities of the rural tourism in sustainable tourism? The research method was an applied one; and based on its nature, it was a descriptiveanalytical study. The data were collected in library and field study methods through interviews and questionnaires, and the data analysis was based on SWOT and AHP techniques. In the final assessment, the total score of the internal factors indicated that the strengths were greater than the weaknesses; in addition, the total score of the external factors indicated the more effectiveness of the neighborhood development opportunities, compared to the threats. The study results showed the significant role of the community in the development of tourism through economic development, population participation, increased social welfare, feeling of security and promotion of educational and environmental issues that would be realized by balancing the biological, social and economic dimensions. To achieve this, adopting an aggressive strategy, strengthening and maintaining the strengths and benefiting from the available opportunities, such as expanding the service units, improving the residential units and enhancing the quality of riding paths, might guarantee the development of neighborhood centers in the villages.