مطالعه هورمون‌های استروییدی جنسی پلاسمای خون ماهیان مولد ماده خواجو ‌(Schizothorax pelzami) طی فصول سال

زمینه مطالعه :ماهی خواجو ‌(schizothorax pelzami)‌ یکی از گونه‌های مهم بومی با ارزش اقتصادی در شمال‌شرق ایران می‌باشد. هدف:‌ ‌در مطالعه حاضر چرخه تولید مثل، زمان و محدوده دمای تخم‌ریزی در ماهی خواجو مورد بررسی قرار گرفت. روش کار:‌ ‌243 قطعه ماهی خـواجـوی صیـد شـده ابتـدا مـورد زیسـت‌سنجـی قـرار گـرفتنـد و سپس مراحل توسعه تخمدانی و سنجش مقدار هورمون‌های استروییدی جنسی (تستوسترون، 17 بتا استرادیول، پروژسترون و 17 آلفا هیدروکسی پروژسترون) پلاسما در طی دوازده ماه نمونه‌برداری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج: حداکثر مقدار معنی‌دار (05/0)p < ‌ شاخص گنادی %( 3/10) و قطر تخمک ( mm6/1605) در فروردین ماه مشاهده گردید. نتایج نشان داد که غلظت هورمون‌های جنسی تستوسترون و 17 بتا استرادیول در طی مرحله کورتیکال آلویولی (شهریور ماه) به طور معنی‌داری (05/0)p < شروع به افزایش نمودند و در انتهای مرحله زرده سازی یعنی در بهمن ماه با متوسط دمای آب co13 به حداکثر مقدار (به ترتیب‌ ng/ml 99/6 و 4/143) معنی‌‌دار (05/0)p < ‌ رسیدند. غلظت هورمون‌ پروژسترون در مرحله آخر زرده‌سازی شروع به افزایش نمود و در اسفند ماه به حداکثر مقدار ng/ml(49/3) معنی‌دار (05/0)p < ‌ خود رسید. غلظت هورمون‌ 17 آلفا هیدروکسی پروژسترون با یک مرحله تاخیری نسبت به هورمون پروژسترون در فروردین ماه به طور معنی‌داری (05/0)p < ‌ افزایش یافت. نتیجه‌گیری نهایی:‌ ‌نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که ماهی خواجو دارای الگوی یکبار تخم‌ریزی در سال می‌باشد و هورمون‌های استروییدی جنسی تستوسترون و 17 بتا استرادیول در زرده‌سازی و پروژسترون و 17 آلفا هیدروکسی پروژسترون در بلوغ نهایی تخمک نقش دارند. بهترین زمان تخمریزی در طی ماه‌های اسفند تا فروردین در طیف دمایی‌oc3/17-7/15 بود.