بررسی اثرات سمیت مزمن بن‌سولفورون‌متیل بر شاخص‌های خونی و بیوشیمیایی سرم و بافت‌ کبد ماهی کپور معمولی (cyprinus carpio)

زمینه مطالعه: سموم دفع آفات کشاورزی از عوامل مهمی می‌باشند که می‌توانند با ورود به محیط‌های آبی سبب آلودگی محیط زیست و آسیب به موجودات آبزی گردند. بن‌سولفورون‌متیل یک علف‌کش است که در مزارع کشاورزی به ویژه مزارع برنج کاربرد فراوانی دارد.هدف: با وجود حلالیت بن‌سولفورون‌متیل در آب و ورود آن به محیط‌های آبی مطالعات محدودی بر روی میزان سمیت این علف‌کش در موجودات آبزی صورت گرفته است. مطالعه حاضر اثرات سمیت مزمن بن‌سولفورون‌متیل را در ماهی کپورمعمولی (cyprinus carpio) مورد بررسی قرار داده است.روش‎کار: ماهی‌ها در 4 گروه تقسیم شدند. گروه 1 به عنوان شاهد در نظر گرفته شد و گروه‌های 2، 3 و 4 به ترتیب در معرض غلظت‌های 10 درصد، 20 درصد و 30 درصد میانه غلظت کشنده 96 ساعته بن‌سولفورون‌متیل برابر با 0، 162/0، 324/0 و 486/0 گرم در لیتر بن‌سولفورون متیل قرار گرفتند. پس از 21 روز نمونه‌های خون، سرم و بافت‌ کبد ماهی‌ها بررسی شدند.نتایج: تعداد گلبول‌های سفید خون در گروه‌های 2 و 3 (162/0 و 324/0 گرم در لیتر) نسبت به گروه 1 (شاهد) افزایش یافت، در حالی که در گروه 4 (486/0 گرم در لیتر) کاهش معنی‌دار گلبول‌های سفید نسبت به سایر گروه‌ها مشاهده شد. تعداد گلبول‌های قرمز، مقدار هموگلوبین و درصد هماتوکریت در گروه‌های 3 و 4 (324/0 و 486/0 گرم در لیتر) روند کاهشی و معنی‌داری را نسبت به سایرگروه‌ها نشان دادند و مقادیر mcv، mch و mchc در هیچ‌یک از گروه‌ها با یکدیگر تفاوت معنی‌داری نداشتند. مقدار پروتئین تام سرم در گروه‌های 3 و 4 (324/0 و 486/0 گرم در لیتر) نسبت به گروه شاهد کاهش معنی‌دار داشت. گلوکز سرم در گروه‌های 3 و 4 (324/0 و 486/0 گرم در لیتر) در مقایسه با گروه‌های دیگر افزایش معنی‌داری نشان داد و آنزیم‌های ast، alt و alp با افزایش غلظت بن‌سولفورون متیل روند افزایشی داشتند. بیشترین آسیب بافتی درگروه 4 (486/0 گرم در لیتر) به صورت پرخونی، دژنرسانس واکوئلی هپاتوسیت‌ها، نفوذ سلول‌های آماسی، هیپرپلازی مجاری صفراوی و نکروز هپپاتوسیت‌ها در بافت کبد مشاهده گردید.نتیجه­گیری نهایی: افزایش غلظت بن‌سولفورون‌متیل سبب بروز و مشاهده آسیب‌های بافتی در کبد و تغییرات در شاخص‌های خونی و سرمی ماهی کپور معمولی گردید.

effects of chronic toxicity of bensulfuron-methyl on hematological and serum biochemical markers and liver tissue of common carp (cyprinus carpio)

background agricultural pesticides can cause environmental pollution and damage to aquatic organisms. bensulfuron-methyl is a widely used herbicide in agricultural fields, especially rice fields. despite the solubility of bensulfuron-methyl in water and its entry into aquatic environments, limited research has been conducted on the toxicity of this herbicide in aquatic organisms.objectives: this study aims to investigate the effects of chronic toxicity of bensulfuron-methyl in common carp (cyprinus carpio).methods: the fish were divided into four groups. group 1 was considered as a control, and groups 2, 3, and 4 were exposed to 10 %, 20 %, and 30 % of the 96 h lethal concentration 50 of bensulfuron-methyl equal to 0, 0.162, 0.324 and 0.486 g/l.  after 21 days, blood samples, serum levels, and liver tissue of fishes were analyzed.results: the number of white blood cells increased in groups 2 and 3 (received 0.162 and 0.324 g/l bensulfuron-methyl) compared to group 1, while a significant decrease was observed in group 4 (received 0.486 g/l bensulfuron-methyl) compared to other groups. the number of red blood cells, the amount of hemoglobin, and the percentage of hematocrit in groups 3 and 4 showed a significant decrease compared to other groups, and the values of mean corpuscular volume, mean corpuscular hemoglobin, and mean corpuscular hemoglobin concentration were not significantly different in any groups. the amount of total serum protein in groups 3 and 4 decreased significantly compared to the control group. serum glucose showed a significant increase in groups 3 and 4 compared to other groups. the values for aspartate aminotransferase, alanine transaminase, and alkaline phosphatase enzymes showed an increasing trend with the increase of bensulfuron-methyl concentration. the most liver tissue damage was observed in group 4, which included hyperemia, hepatocyte vacuolar degeneration, edematous cell infiltration, bile duct hyperplasia, and hepatic necrosis.conclusions: the increase in the concentration of bensulfuron-methyl can cause liver tissue damage and changes in hematological and serum biochemical markers in common carp.