بررسی الگوی مصرف شیر و لبنیات محلی دامی و عوامل موثر بر آن در زنان شهر قم در سال 1401: مطالعه مقطعی مبتنی بر جامعه

زمینه مطالعه: شیر و محصولات لبنی از اهمیت خاصی در بیماری‌های منتقله از غذا در سطح جهان برخوردار است. لبنیات غیر پاستوریزه به دلایل تولید خانگی، ادعای سالم‌تر بودن، بالاتر بودن ارزش تغذیه‌ای، سهولت دسترسی و طعم شیر طرفداران خاص خود را دارد.هدف: مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان مصرف لبنیات محلی و عوامل موثر بر آن در زنان شهر قم در سال 1401 انجام شد.روش‎کار: در یک مطالعه مقطعی تحلیلی بر روی 319 نفر از زنان شهر قم که از طریق نمونه‌گیری طبقه‌ای- تصادفی انتخاب شده بودند اطلاعات دموگرافیک افراد (سن، تحصیلات، وضعیت اشتغال و درآمد) و همچنین میزان مصرف انواع لبنیات محلی بررسی شد. همچنین یک پرسشنامه مبتنی بر تئوری قصد رفتاری شامل 32 سوال در 4 بخش نگرش تغذیه‌ای، هنجار‌های انتزاعی، قصد رفتاری و رفتار تغذیه‌ای جمع‌آوری شد. پرسشنامه برای افراد بی‌سواد از طریق مصاحبه تکمیل شد. داده‌ها در نرم‌افزار spss و از طریق آزمون‌های آماری آنالیز واریانس و مربع کای تجزیه و تحلیل شد.نتایج: شیوع کلی مصرف شیر محلی برابر با 3/82 درصد، ماست 1/85 درصد، پنیر 3/57 درصد، خامه 7/53 درصد، کره 3/42 درصد و کشک 9/33 درصد به دست آمد. همچنین بالاترین شیوع مصرف روزانه مربوط به شیر 9/13 درصد و ماست 8/11 درصد و کمترین مصرف مربوط به کشک و خامه 1/3‌‌ درصد و 1/5 درصد بوده است. بین قصد رفتاری و نگرش تغذیه‌ای با نوع لبنیات مصرفی تفاوت معنی‌داری وجود داشت (05/0>p). همچنین میان نوع لبنیات مصرفی همسر و شغل دامداری تفاوت معنی‌داری وجود داشت (001/0=p) اما بین نوع لبنیات مصرفی همسر با سطح تحصیلات، تاهل، وضعیت اشتغال و ارتباط با روستای‌ها تفاوت معنی‌داری دیده نشد (05/0>p).نتیجه­گیری نهایی: الگوی مصرف لبنیات در جامعه نشان داد که شیوع مصرف لبنیات محلی به خصوص مصرف شیر و ماست محلی در شهر قم بالا می‌باشد. مصرف بالای لبنیات محلی در حالی است که قصد رفتاری آن‌ها برای مصرف لبنیات سالم بالا بوده اما نگرش تغذیه‌ای و رفتار تغذیه‌ای مناسبی ندارند. به همین دلیل زمینه ابتلا به بیماری‌های مشترک انسان و حیوان از جمله تب مالت در شهر قم بالاست.

consumption pattern of local dairy products and the related factors in female residents of qom province, iran in 2022: a community-based cross-sectional study

background: milk and dairy products are important sources of food-borne pathogens. non-pasteurized dairy products are popular due to home production, beliefs about their higher nutritional value, high accessibility, and taste.objectives: this study aims to investigate the consumption pattern of local dairy products in women in qom, iran, in 2022, and determine the affecting factors.methods: in this cross-sectional study conducted in 2022, 319 women in qom were selected using a stratified random sampling method. their demographic information (age, educational level, employment status, and income) and consumption of local dairy products were surveyed. in addition, a questionnaire based on the theory of planned behavior (tpb) with 32 items and 4 subscales (attitude towards nutrition, subjective norms, behavioral intention, and nutritional behavior) was completed. the data was analyzed in spss software using anova, and chi-square test.results: overall, the consumption rate of local milk was 82.3 %; yogurt, 85.1 %; cheese, 57.3%; cream, 53.7 %; butter, 42.3 %; and curd, 33.9 %. regarding the daily consumption rate, the highest consumption rate was related to milk (13.9 %) and yogurt (11.8 %), and the lowest consumption was related to curd (3.1%) and cream (5.1 %). the type of dairy consumed was significantly related to behavioral intention and nutritional attitude (p<0.05). there was a significant difference in the type of consumed dairy in terms of the husband’s occupation (p=0.001), but there was no significant difference in terms of educational level, marital status, employment status, and relationship with the villagers (p>0.05).conclusions: the prevalence of local dairy products consumption, especially milk and yogurt, is high in women living in qom. their behavioral intention to consume healthy dairy products is at good level, but they do not have proper nutritional attitude and nutritional behavior. therefore, the risk of developing common zoonotic diseases, including brucellosis and crimean-congo hemorrhagic fever is high in qom.