مقایسه پارامترهای مورفولوژیک و مورفومتریک در نماتودهای جنس همونکوس جدا شده از نشخوارکنندگان اهلی جنوب شرق ایران

زمینه مطالعه: نماتودهای جنس همونکوس توانایی بالایی درایجاد تغییرات ژنتیکی و مورفولوژیک از خود نشان می‌دهند، به راحتی می‌توانند شرایط زندگی خود را در بدن میزبان‌های متنوع سازگار کرده و به حیات خود در شرایط مختلف ادامه دهد. هدف: مطالعه و مقایسه مورفولوژیک و مورفومتریک نماتودهای جنس همونکوس در نشخوارکنندگان اهلی جنوب شرق ایران و مقایسه این پارامترها با نتایج مطالعات انجام شده در سایر نقاط جهان. روش کار: در طول یک دوره یک ساله تعداد 100 عدد کرم بالغ همونکوس (50 عدد نر و 50 عدد ماده) از هر کدام از نشخوارکنندگان اهلی (گوسفند، بز، گاو، شتر)  مناطق نهبندان (خراسان جنوبی)‌، زابل و زاهدان (سیستان و بلوچستان) در جنوب شرقی ایران اخذ شد. پارامترهایی شامل طول کرم‌ها (‌هر دوجنس نر و ماده)، طول گوبرناکولوم، طول اسپیکول‌ها، فاصله خار تا انتهای خلفی اسپیکول چپ و راست،  فاصله خار راسی تا انتهای قدامی انگل و همچنین ابعاد تخم‌ها از نظر طول و عرض مورد اندازه‌گیری دقیق قرار گرفتند. مقطع عرضی از  یک سوم قدامی تمامی انگل‌ها اخذ شده و تعداد تیغه‌های طولی کوتیکول (سینلوف) در آن‌ها شمارش گردید. در تجزیه و تحلیل نتایج این مطالعه مقایسه میانگین اندازه پارامترها در همونکوس‌های دام‌های مختلف انجام شد و در این خصوص از آنالیز واریانس یکطرفه (one way anova) و آزمون تکمیلی tukey استفاده گردید ،همچنین  پارامترهای مورد مطالعه با نتایج انتشار یافته توسط soulsby در سال 1982 به عنوان یک منبع استاندارد جهانی مقایسه شدند و در این خصوص از آزمون one sample t test استفاده شد. نتایج: برخی از پارامترها مثل طول اسپیکول‌ها، فاصله خار تا انتهای خلفی اسپیکول راست و الگوی سینلوف در همونکوس‌های اخذ شده از گوسفند و بز دال بر شباهت این انگل به گونه پلاسه‌ای با منشا گاوی دارد. همچنین اختلاف معنی‌دار آماری در سایر پارامترها نشاندهنده پلی مورفیسم بالا در همونکوس‌های این منطقه از کشور است. نتیجه گیری نهایی: به نظر می‌رسد دلیل وجود این پلی مورفیسم‌ها خصوصاً در نمونه‌های اخذ شده از گوسفند و بز به دلیل تلاقی و جفتگیری‌های متعدد این انگل‌ها با همونکوس‌های غیر بومی با منشا گاوهای وارداتی از کشورهای مجاور باشد.