شیوع فروپاشی کلنی‌ زنبورعسل و ارتباط آن با آلودگی به گونه‌های نوزما و اقلیم در زنبورستان‌های ایران

زمینه مطالعه: فروپاشی کلنی‌های زنبورعسل (colony collapse disorder) پدیده مرموزی است بطوری‌که زنبوران کارگر به‌صورت ناگهانی از کندوها ناپدید می‌شوند. هدف: این مطالعه با هدف بررسی شیوع ccd و ارتباط آن با آلودگی زنبوران به گونه‌های نوزما و اقلیم‌های متفاوت انجام شد. روش کار: مطالعه حاضر به‌صورت مقطعی در فاصله زمانی فروردین تا مهر 1395 به‌مدت 6 ماه انجام شد. تعداد 183 زنبورستان واقع در استانهای مختلف کشور به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب و از 5 درصد کلنی‌های هر زنبورستان به‌صورت تصادفی نمونه‌برداری و نمونه‌های زنبور بالغ برای تعیین آلودگی به گونه‌های نوزما با روش pcr آزمایش شدند. داده‌های حاصل با آزمون آماری مربع کای با استفاده از نرم‌افزار آماری spss نسخه 21 آنالیز و در تمامی آنالیزها (0.05≥p) به عنوان سطح معنی‌داری در نظر گرفته شد. نتایج: بر اساس نتایج، شیوع ccd در زنبورستان‌های مورد مطالعه 26/8 درصد بود. شیوع این پدیده‌ در اقلیم مرطوب (20/5 درصد)، نیمه‌ مرطوب (16/1 درصد)، خیلی مرطوب (22/7 درصد)، خشک (38/2 درصد)، نیمه خشک (43/8درصد) و مدیترانه‌ای (16 درصد) بوده و شیوع آن در اقلیم‌های مذکور از نظر آماری تفاوت معنی‌داری با یکدیگر داشت (p<0/05). نوزما سرانه با شیوع 46/4درصد تنها گونه نوزما در زنبورستان‌های مورد مطالعه بود؛ در حالی‌که نوزما آپیس نه به‌صورت آلودگی خالص و نه به‌صورت آلودگی همراه با نوزما سرانه وجود نداشت. بر اساس یافته‌ها کلنی‌های دارای علائم و بدون علائم  ccdاز لحاظ وجود یا عدم نوزما سرانه تفاوت آماری معنی‌داری نداشتند .(p<0/05). نتیجه‌گیری نهایی: یافته‌های این مطالعه نشان دهنده تاثیر اقلیم بر شیوع پدیده فروپاشی کلنی‌ها می‌باشد که می‌تواند ناشی از تاثیر اقلیم بر منابع چرای زنبور بوده باشد. با وجود یافته اخیر، نوزما سرانه با این پدیده ارتباطی نداشته و به‌نظر می‌رسد این انگل به تنهایی نمی‌تواند مسبب ccd باشد. با این وجود مطالعه‌های دیگر به منظور بررسی اثرات متقابل اقلیم و سایر عوامل احتمالی مسبب پدیده فروپاشی کلنی‌ها لازم می‌باشد.

Prevalence of Honeybee Colony Collapse Disorder and its Relation to Nosema Spp. and Climate in Apiaries of Iran

BACKGROUND: Colony Collapse Disorder is a mysterious phenomenon in which worker bees abruptly disappear from a beehive. Objectives: The aim of this study was to estimate the prevalence of CCD and its relation to climate and Nosema spp infections. Methods: This Cross sectional study was done from April to September 2016. With respect to different climatic zones of the country, a total of 183 ‎apiaries were selected. In each apiary, 5 percent of the colonies were ‎randomly sampled. Adult bee samples were then examined for the presence of Nosema infections using PCR. Data were analyzed by Chisquare using SPSS version 21.0. Results: The results showed the prevalence of colony collapse disorder in the studied apiaries at 26.8%. The CCD prevalence was ‎20.5% in ‎humid, ‎16.1% in semi humid‎, ‎22.7% in very humid, 38.2% in arid, ‎43.8% in semi‎arid and ‎16% in Mediterranean conditions. Comparing CCD phenomenon in different climatic regions, there were significant differences (P<0.05). The prevalence of Nosema ceranae infection was 85 (46.4%), however, infection with Nosema apis was not observed in the samples either in pure form or as ‎associated infection. There was no statistical significant difference between symptomatic and asymptomatic apiaries with colony collapse disorder in terms of presence or absence of N.ceranea (P>0.05).  Conclusions: The results suggest that climate could influence the prevalence of Colony Collapse Disorder. It may be due to different foraging resources in under studied area. According to findings of this study it seems that N.ceranea alone cannot be the cause for CCD. Further studies are needed to clarify the interactions between climate and other possible causes.