مطالعه‌ی مقدماتی زیست‌شناسی مگس گال‌زای جوانه‌ی نی، Lipara Lucens (Dip.: Chloropidae)، در منطقه‌ی ارومیه، ایران

نی، phragmites australis (cav.) trin. ex steudel (poaceae)، گیاهی دایمی، ریزوم‌دار و علفی است که انتشار جهانی داشته و توانایی رشد در بسیاری از زیستگاه‌ها را دارد. برخی از ویژگی‌های زیستی مگس تک‌خوار و گال‌زای جوانه‌ی نی، lipara lucens meigen، در طول سال‌های 1391-1390 در اطراف ارومیه مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که مگس گال‌زای جوانه‌ی نی دارای یک نسل در سال است و به‌صورت لارو کامل، درون گال زمستان‌گذرانی می‌کند. رشد و نمو تمام مراحل لاروی و دوره‌ی شفیرگی، درون گال انجام می‌شود. ظهور حشرات کامل از دهه‌ی اول اردیبهشت ماه آغاز و تا اواسط خرداد ماه ادامه می‌یابد. مگس‌های ماده تخم‌های خود را به‌صورت انفرادی روی ساقه و برگ‌ بوته‌های نی قرار می‌دهند. توان تخم‌گذاری هر مگس ماده 8/19 ± 4/87 ‌(دامنه: 59-21) عدد محاسبه شد. دوره‌ی رشد و نمو جنینی در شرایط طبیعی 8/1 ± 5/10 (دامنه: 13-8) روز طول می‌کشد. بعد از تفریخ تخم‌ها، لاروهای جوان به راس ساقه‌ی نی می‌روند و با ورود به داخل جوانه و جویدن آن، خود را به نقاط رویشی جوانه می‌رسانند. این مگس دارای دوره‌ی رشد و نمو طولانی با سه سن لاروی است. مدت این دوره بیش از 10 ماه داخل گال طول می‌کشد. لاروهای کامل مگس تا اواخر اردیبهشت ماه سال بعد درون گال باقی می‌مانند. شفیره شدن لاروها در درون گال از اواسط فروردین ماه آغاز و بسته به شرایط طبیعی، دوره‌ی شفیرگی آن‌ها 3/5 ± 7/19(دامنه: 26-15) روز طول می‌کشد. حشرات کامل نسل جدید از اوایل اردیبهشت ظاهر می‌شوند. بررسی پارازیتوییدهای مگس گال‌زای جوانه‌ی نی نشان داد که لاروهای این مگس به‌وسیله‌ی زنبورهای ‌polemochartus liparae (giraud) (hym.: braconidae) و tetrastichus legionarius giraud (hym.: eulophidae) در منطقه‌ی ارومیه پارازیته می‌شوند. زنبور p. liparae رایج‌ترین پارازیتویید مگس گال‌زای نی در منطقه است و نزدیک به 48 درصد لاروها را پارازیته می‌کند. هر دو گونه پارازیتویید برای اولین‌بار از ایران گزارش می‌شوند. به‌علاوه، نمونه‌هایی از حشرات کامل مگس cryptonevra flavitarsis meigen (dip.: chloropidae) از درون گال‌های مگس l. lucens به‌دست آمد.