بررسی نحوه‌ی فعالیت روزانه و تولید مثلی سرخرطومی جالیز، Acythopeus curvirostris persicus (Col.: Curculionidae)، در بیرجند

سرخرطومی جالیز،acythopeus curvirostris persicus thompson ، یکی از آفات مهم جالیز می‌باشد که در کشورهای خاورمیانه انتشار دارد. در این تحقیق نحوه‌ی فعالیت حرکتی و پروازی روزانه و فصلی سرخرطومی جالیز در شرایط مزرعه با استفاده از تله‌های سطلی حاوی حشرات نر و میوه‌ی خیار و نیز الگوی رفتار جفت‌گیری و تاثیر آن بر باروری (در شرایط نیمه‌صحرایی) و زادآوری (در شرایط آزمایشگاهی) بررسی شد. نتایج این بررسی، دوره‌ی ‌فعالیت آشکاری را طی روز در هر دو جنس نر و ماده سرخرطومی جالیز نشان داد. اوج فعالیت حرکتی بین ساعات 7:00 تا 9:00 صبح ‌و 17:00 تا 19:00 عصر مشاهده شد. حداکثر سرخرطومی‌های به‌دام‌افتاده در تله‌ی بعد از ظهر (ساعت 14:00) بود. حشرات کامل نر و ماده به‌طور هم‌زمان در ابتدای فصل کاشت هندوانه (اواخر خرداد ماه) ظاهر شده و تعداد سرخرطومی‌های به‌دام‌افتاده در اوایل مهر با شکار 6/2 ± 1/6 سوسک در هفته به اوج خود رسید. جفت‌گیری حدود هشت روز پس از خروج از لانه‌ی شفیرگی آغاز شد. حداکثر جفت‌گیری از ساعت 14:30 تا16:30 بود. دفعات جفت‌گیری در طول عمر حشرات نر (4/3 ± 3/18) نزدیک به دو برابر حشرات ماده ‌(2/2 ± 6/9) بود. میانگین تخم‌های گذاشته‌شده طی دوره‌ی تولید مثل در دو حالت یک‌بار و چندین‌بار جفت‌گیری به‌ترتیب 5/3 ± 2/29 و 2/6 ± 4/52 عدد تخم در هر فرد ماده بود. تخم‌ریزی در 12 و 36 روز پس از جفت‌گیری به حداکثر رسید. درصد تخم‌های تفریخ‌شده در حالت‌های یک‌بار و چندین‌بار جفت‌گیری به‌ترتیب 7 ± ‌85 درصد و 9 ± ‌5/82 درصد بود. چندین‌بار جفت‌گیری در باروری و زادآوری حشرات ماده سرخرطومی جالیز تاثیر معنی‌داری نداشت. همچنین رابطه‌ای بین دما و فراوانی جفت‌گیری مشاهده نشد.