تاثیر اشعه‌ ماوراء بنفش (uv-c) روی پراسنجه‌های جدول زندگی بید سیب‌زمینی phthorimaea operculella zeller (lep.: gelechiidae)

بید سیب زمینیphthorimaea operculella zeller (lep.: gelechiidae)، از آفات کلیدی گیاه سیب زمینی در مزارع و انبار های این محصول می باشد. با توجه به این که سیب زمینی یک منبع مهم غذایی انسان به شمار می رود، کنترل این آفت به روش های مختلف و به ویژه غیر شیمیایی مورد توجه محققین می باشد. در این تحقیق اثر اشعه uv-c روی پارامترهای جمعیتی بید سیب زمینی p. operculella در شرایط آزمایشگاهی در زمان های صفر، 4، 6 و 8 دقیقه روی تخم های یک و سه روزه مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ)، تحت تاثیر زمان های مختلف پرتو دهی اشعه uv-c در تخم های یک و سه روزه با افزایش مدت زمان پرتو دهی کاهش یافت که این روند کاهشی در تخم های سه روزه بیش تر از تخم های یک روزه بود. پرتودهی تخم های سه روزه آفت با اشعه uv-c و به مدت زمان 8 دقیقه بیشترین تاثیر را در افزایش طول دوره قبل از بلوغ داشت (37.67 روز). کم ترین طول عمر حشرات ماده در تیمار تخم های یک و سه روزه که به مدت 8 دقیقه پرتو دهی شده بودند به ترتیب 8.58 و 8.38 روز بود. کم ترین نرخ خالص تولید مثل (r0) در تخم های سه روزه در زمان های 0، 4، 6 و 8 دقیقه پرتو دهی به ترتیب 4.54، 3.28، 0.98 و 0.28 نتاج ماده/فرد ماده به دست آمد. بیش ترین طول دوره یک نسل (t) در تخم های سه روزه در تیمار 8 دقیقه پرتو دهی 42.86 روز به ثبت رسید. نتایج به دست آمده نشان دهنده اثرات منفی پرتو تابی با اشعه ماوراء بنفش روی پارامترهای زیستی و رشد جمعیت بید سیب زمینی می باشد، لذا پرتو دهی اشعه uv-c در مدیریت تلفیقی این آفت در مرحله انبار داری می تواند مد نظر قرار گیرد.

effect of uv radiation on life table parameters of the phthorimaea operculella zeller (lep.: gelechiidae)

potato tuber moth (ptm), phthorimaea operculella zeller (lep.: gelechiidae), is one of the key pests of potato in the fields and warehouses of this product. considering that potato is one of the important sources of human food, the control of this pest by different and especially non-chemical methods is of interest to researchers. therefore, in this research, the effect of uv-c radiation on the population parameters of ptm was examined in laboratory conditions at 0, 4, 6 and 8 minutes on one- and three- day- old eggs. based on the results, the intrinsic rate of population increase (r) and the finite rate of population increase (λ) under the influence of different times of uv-c radiation in one and three-day-old eggs with an increase in the duration of radiation yield decreased, and this decrease was more in three-day-old eggs than one-day-old eggs. the longest length of immature period was obtained in three-day-old eggs irradiated with uv-c radiation (37.67 days) in 8 minutes treatment. the shortest lifespan of adult female in one-day-old and three-day-old eggs was estimated 8.58 and 8.38 days at the time of 8 minutes of irradiation, respectively. the lowest net reproductive rate (r0) in three-day-old eggs at 0, 4, 6, and 8 minutes of irradiation was obtained 4.54, 3.28, 0.98, and 0.28 (female offspring), respectively. the maximum mean generation time (t) in three-day-old eggs was recorded as 42.86 days in the treatment of 8 minutes of irradiation. the obtained results show the negative effects of ultraviolet radiation on biological parameters and population growth of ptm. therefore, uv-c irradiation may be considered in the integrated management of this pest in the storage stage.