اثرات زیرکشندگی حشره‌کش تیوسیکلام بر فراسنجه‌های زیستی مگس مینوز سبزی و صیفی liriomyza sativae (diptera: agromyzidae) در شرایط آزمایشگاهی

مگس مینوز سبزی و صیفی liriomyza sativae blanchard ، از مهم ترین آفات سبزی ‌های گلخانه ای و فضای باز، محسوب می شود. با توجه به توصیه کاربرد حشره کش تیوسیکلام جهت مدیریت آفت مزبور، در پژوهش حاضر، اثرات کشندگی و زیرکشندگی(131/5:lc30، 87/1:lc20، 49/15:lc10 میلی گرم ماده موثره بر لیتر) حشره کش تیوسیکلام (اویسکت®sp50%) روی فراسنجه های زیستی این آفت در شرایط آزمایشگاهی مورد ارزیابی قرار گرفت. روش مورد استفاده در انجام آزمایش ها غوطه وری صفحه های برگی حاوی لارو مگس در ترکیب آفت کش بود. تجزیه داده ها با استفاده از تئوری جدول زندگی دو جنسی ویژه سن-مرحله رشدی انجام شد. نتایج نشان داد که، طول عمر مگس های بالغ بصورت معنی داری تحت تاثیر غلظت های زیرکشنده حشره کش کاهش یافت. باروری نیز بطور معنی داری تحت تاثیر غلظت های مورد مطالعه قرار گرفت و کمترین میزان این فراسنجه (34/23 تخم) در غلظت lc30 ثبت شد. به علاوه غلظت های زیرکشنده مورد مطالعه مقادیر نرخ خالص تولیدمثل (r0) را در مقایسه با شاهد کاهش دادند (78/01:شاهدو 63/76:lc30،11/58:lc20،33/6:lc10 نتاج/ فرد). سایر فراسنجه ها مانند نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (l) نیز به طور معنی‌داری نسبت به شاهد کمتر شدند. بیشترین مقادیر این فراسنجه ها در شاهد ثبت شد( به ترتیب 0/19و 1/21 بر روز). کاهش نرخ رشد در تیمارهای مختلف زیرکشنده، افزایش طول مدت یک نسل (t) را دربر داشت بطوریکه کمترین آن در شاهد 22/49 روز و بیشترین در lc30 با 26/25 روز ثبت شد. یافته‌های پژوهش حاضر بیانگر این است که حشره کش تیوسیکلام پتانسیل خوبی در کنترل مگس مینوز در غلظت های کشنده و زیرکشنده دارد. ضرورت توجه به اثرات زیرکشندگی حشره کش ها در ارزیابی اثرات کلی آفت کش ها بر آفات و دشمنان طبیعی آنها را آشکار می کند.

effect of sub lethal concentrations of thiocyclam insecticide on biological parameters of liriomyza sativae (diptera: agromyzidae) under laboratory conditions

liriomyza sativae blanchard is considered as one of the most important pests of greenhouse and farm vegetables. according to the recommendation of using thiocyclam insecticide against the mentioned pest, in the present study the lethal and sub-lethal effects (lc10= 49.15, lc20= 87.1 and lc30= 131.5 a.i. mg/l) of thiocyclam insecticide (evisect® sp50%) was evaluated on the biological parameters of this pest under laboratory conditions. the method used in the experiments was leaf dip technique for leaves containing fly larva. data analysis was performed using age-stage two sex life table theory.  the results showed that adult lifespan/longevity was significantly reduced by sublethal concentration. fecundity was also affected by the studied concentrations and the lowest amount of this parameter (34.23 eggs/female) was recorded in lc30 concentration. accordingly, sublethal concentrations reduced the net reproductive rate (r0), and there were significant differences among the values of this parameter at all treatments tested when compared with control (control: 78.01, lc10: 63.76, lc20: 33.6 and lc30: 11.58 offspring/individual). other parameters such as intrinsic rate of increase (r), finite rate of increase (l) were also significantly lower than the control. the highest estimated values for r and λ were recorded at control (0.19 and 1.21 day-1, respectively). finally, with the reduced rate of development for individuals treated with sublethal concentrations, the mean generation time (t) was significantly higher in individuals exposed to any concentration tested, so that it was the lowest in the control with 22.49 days and the highest in lc30 with 26.25 days. the findings of the present research indicate that thiocyclam insecticide has a good potential in controlling the leaf miner in lethal and sublethal concentrations, and the importance of considering the role of sublethal effects when attempting to evaluate the total impacts of specific pesticide on an insect pest population and its natural enemy.