ویژگی های جمعیتی سوسک چهار نقطه ای حبوباتcallosobruchus maculatus (coleoptera: chrysomelidae) روی توده های محلی نخود

سوسک چهارنقطه ای حبوبات callosobruchus maculatus یکی از آفات خسارت زای مهم حبوبات از جمله نخود می باشد. در این پژوهش، تاثیر توده های محلی مختلف نخود شامل آبگوشتی ریز بوکان، اتیوپی، خاردار بوکان، زرد کردستان، سیاه الشتر، لب لبوبی آرژانتین، لب لبوبی بوکان، لب لبوبی کانادایی و لب لبوبی هندی و نیز رقم آبی جم کرمانشاه روی ویژگی های جمعیتی سوسک چهار نقطه ای حبوبات در شرایط آزمایشگاهی (دمای 2±28 درجه‏ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره‏ی نوری 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی) مطالعه شد. همچنین، برخی از ویژگی های فیزیکی و بیوشیمیایی بذر توده های محلی مختلف نخود نیز اندازه گیری شد تا همبستگی بین این ویژگی ها با پراسنجه های رشدی حشره تعیین شود. طبق نتایج به دست آمده، طولانی‌ترین دوره لاروی و شفیرگی و کل دوره‌ی رشدی قبل از بلوغ c.maculatusروی توده محلی سیاه الشتر و کوتاه‌ترین آن نیز روی توده محلی لب لبویی بوکان بود. بیش ترین و کمترین نرخ سره زادآوری (r0) به ترتیب روی توده های محلی لب لبویی هندی (3.51±30.33 نتاج/فرد) و سیاه الشتر (2.71±19.28 نتاج/فرد) بود. همچنین، کم ترین نرخ سرشتی افزایش جمعیت (r) سوسک چهار نقطه ای روی توده محلی سیاه الشتر (0.040±0.079 بر روز) و بیشترین آن‌ روی توده محلی لب لبویی بوکان (0.044±0.110 بر روز) مشاهده شد. بیشترین درصد سختی دانه و مقدار پروتئین مربوط به توده محلی سیاه الشتر و کمترین آن ها به ترتیب روی توده های محلی آبی جم کرمانشاه و لب لبویی بوکان بود. نتایج نشان داد که بین ویژگی های فیزیکی و شیمیایی بذر توده های محلی مختلف (غلظت پروتئین، نشاسته، درصد سختی و رطوبت دانه ها) با پراسنجه های جمعیتی آفت همبستگی مثبت یا منفی معنی داری وجود دارد. با توجه به نتایج به دست آمده، در میان توده های محلی نخود مورد بررسی، توده محلی سیاه الشتر میزبان نامناسب و نسبتاً مقاوم و توده محلی لب لبویی بوکان میزبان نسبتاً حساس و مناسبی برای تغذیه c.maculatus می‌باشد.

Demographic characteristics of the cowpea seed beetle, Callosobruchus maculatus (Coleoptera: Chrysomelidae) on chickpea landraces

The cowpea seed beetle, Callosobruchus maculatus is one of the most destructive pests of pulses including chickpea. In this research, the effect of chickpea landraces including Abgoshtiriz bokan, Etiopi, Khardar bokan, Zard kordestan, Siah alashtar, Lablaboei arzhantin, Lablaboei bokan, Lablaboei canadaei and Lablaboei hendi, and Abijam Kermanshah cultivar were studied on population parameters of C. maculatus under laboratory conditions (28±2°C temperature, 65±5% RH, and a photoperiod of 14 L: 10 D h). Moreover, some physical and biochemical characteristics of chickpea seeds were measured and any possible correlations between them and life table parameters were investigated. According to the results, the longest larval and pupal periods and total development time of C.maculatus were on Siah alashtar landrace and the shortest one was on Lablaboei bokan landrace. The higher and lower values of net reproductive rate (R0) were observed on Lablaboei hendi (30.33 ± 3.51 offspring/individual) and Siah alashtar landraces (19.28 ± 2.71 offspring/individual), respectively. The lowest value of intrinsic rate of increase (r) of C.maculatus was observed on Siah alashtar landrace (0.079 ± 0.040 day1) and the highest was on Lablaboei bokan landrace (0.110 ± 0.044 day1). The highest grain hardiness index and protein content were on Siah alashtar landrace, whereas the lowest these characteristics were on Lablaboei bokan and Abijam Kermanshah. Significant correlations were observed between life history parameters and physical and biochemical traits of chickpea landraces. Our findings showed that Siah alashtar is a relatively unsuitable and Lablaboei bokan is a suitable and relatively sensitive host for feeding of C.maculatus.