تفاوت در برازندگی شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی‌‌ (tuta absoluta (lepidoptera: gelechiidae با تخم‌گذاری و تغذیه روی 15 ژنوتیپ بادمجان

شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی،‌‌ tuta absoluta پس از ورود به ایران در سال‌های اخیر به سرعت تبدیل به آفت مهم گوجه‌فرنگی‌‌ در مزارع و گلخانه‌ها شد. مشاهدات ابتدایی نشان داد، این آفت می‌تواند علاوه بر میزبان مرجح خود، یعنی گوجه‌فرنگی‌‌، روی سایر محصولات خانواده بادمجانیان از جمله بادمجان و سیب‌زمینی نیز مستقر شده و تغذیه و تولید مثل داشته باشد. در این پژوهش، برازندگی شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی‌‌ روی 15 ژنوتیپ زراعی رایج بادمجان به نام‌های قصری دزفول، پابلند یزد، محلی جهرم، شندآباد، دستگرد اصفهان، سرخون بندرعباس، چاه‌بلند نیشابور، قلمی ورامین، بلک‌بیوتی، بلکی، یلدا، لیدی، لیندا، لیما و کیم در گلخانه‌ای با میانگین دمای 2 ± 25 درجه سلسیوس در شبانه‌روز، رطوبت نسبی 5 ± 60 درصد و دوره نوری طبیعی (اردیبهشت تا تیر) مورد بررسی قرار گرفت. ترجیح تخم‌گذاری حشرات ماده با 2 آزمون تخم‌گذاری انتخابی و غیر انتخابی و نیز شاخص‌های زیستی شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی‌‌ شامل مدت نمو و نرخ زنده‌مانی مراحل تخم، لارو و شفیره، وزن شفیره و نسبت جنسی روی ژنوتیپ‌های گیاهی مورد مطالعه ارزیابی شدند. تفاوت‌های معنی‌داری در تعداد روزانه تخم‌های گذاشته‌شده روی بوته‌های گلدانی و برگ‌های بریده‌شده و نیز در تمام پراسنجه‌‌های زیستی جز وزن شفیرگی و نسبت جنسی میان ژنوتیپ‌های بادمجان در مجموعِ روزهای آزمایش آشکار شد. بین ترجیح تخم‌گذاری ماده‌ها با میزان کلروفیل برگ و نیز تراکم کرک پشت برگ ژنوتیپ‌های بادمجان، به ترتیب یک همبستگی مثبت (در سطح احتمال 0.01) و یک هم‌بستگی منفی (در سطح احتمال 0.05) مشاهده شد. ژنوتیپ‌های بادمجان به روش سلسله مراتبی ward1963 در سه خوشه مقاوم (کیم)، نیمه‌مقاوم (بلاک‌بیوتی و بلاکی) و نیمه‌حساس (سایر ژنوتیپ‌ها) دسته‌بندی شدند. تفاوت‌های مشاهده‌شده بین ژنوتیپ‌های مورد مطالعه می‌تواند در طراحی برنامه‌های اصلاحی بادمجان و مدیریت شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی در سیستم‌های کشت مورد استفاده قرار گیرد.

Diverse range of fitnesses by ovipositing and feeding on fifteen eggplant genotypes in tomato leafminer, Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae)

Tomato leafminer, Tuta absoluta has invaded Iran in recent years and rapidly turned into an important pest of tomato crops in open fields and greenhouses. Tomato is the preferred host of the pest. However, preliminary observations have shown that it can feed and reproduce on the other Solanaceous crops like eggplant and potato. In his study, the fitness of tomato leafminer has been investigated on fifteen commonly cultivated eggplant genotypes including Ghasri Dezful, Paboland Yazd, Mahali Jahrom, Shendabad, Dastgerd Esfahan, Sarkhoun Bandarabas, Chahboland Neishabur, Ghalami Varamin, Black Beauty, Blacky, Yalda, Lady, Linda, Lima and Kime in a greenhouse with the mean daily temperature of 25 ± 2°C, 60 ± 5% Relative Humidity and a natural photoperiod during the May and June. The ovipositional preference of females and some biological parameters like development times and survival rates of egg, larva and pupa, pupal weight and sex ratio have been evaluated on the plant genotypes using freechoice and nochoice tests. Significant differences have been revealed in the number of daily oviposited eggs on both potted plants and excised leaves and in all biological parameters except pupal weight and sex ratio among the eggplant genotypes throughout the experiments. The ovipositional preference of the females was significantly correlated and negatively correlated respectively with chlorophyll content of the leaves of eggplant genotypes (P < 0.01) and with trichome density on the underside of the entire leaf surface (P < 0.05). The eggplant genotypes were clustered into three main categories of resistant (Kime), semiresistant (Black Beauty and Blacky) and semisusceptible (other genotypes) using Ward1963 hierarchical clustering method. The observed differences among the examined genotypes can be used in cropping systems for designing of eggplant breeding and tomato leafminer management programs.