ارزیابی روابط بین مقاومت به fusarium oxysporum f. sp. melonis و برخی صفات بیوشیمیایی و مورفولوژیکی در برخی توده‌های خربزه و طالبی (cucumis melo) بومی ایران

بررسی رابطه بین مقاومت و اجزای مقاومت، راندمان برنامه‌های اصلاحی را با تعیین معیار انتخاب مناسب، بهبود می‌بخشد. در این آزمایش تعداد 57 توده بومی و ارقام افتراقی خربزه و طالبی به منظور بررسی یافتن رابطه بین مقاومت و اجزای مقاومت به قارچ fusarium oxysporum f. sp. melonis در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. 13 صفت شامل درصد گیاهان مرده و خصوصیات بیوشیمیایی و مورفولوژیکی (دوره کمون، شدت بیماری، سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری، آنزیم پراکسیداز، آنزیم پلی‌فنل اکسیداز، فنل کل، آنزیم کاتالاز، آنزیم سوپراکسید دیسموتاز، وزن تر هوایی، وزن خشک هوایی، وزن تر ریشه و وزن خشک ریشه) در توده‌های تحت بررسی ارزیابی شدند. رقم ایزابل و شادگانی 2 به ترتیب مقاوم‌تربن و حساس‌ترین توده‌ها به fusarium oxysporum f. sp. melonis race 1.2 شناخته شدند. ضرایب همبستگی ساده بین درصد گیاهان مرده با صفاتی مثل دوره کمون، شدت بیماری، سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری، فنل کل و میزان تغییر فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز، پلی‌فنل اکسیداز، کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز در سطح 1 درصد معنی‌دار بود. نتایج حاصل از تجزیه به عامل‌ها نشان داد که 3 عامل اصلی و مستقل، 24/80 درصد تغییرات کل داده‌ها را توجیه می‌نمایند. به طوری که سه عامل تحت عنوان عامل خصوصیات بیوشیمیایی و قدرت زنده‌مانی، خصوصیات ریشه‌ای و اندام هوایی نامگذاری گردیدند. نتایج حاصل از تجزیه علیت بیانگر آن بود که صفت سوپراکسید دیسموتاز به دلیل دارا بودن اثر مستقیم زیاد و بالا بودن اثرات غیر مستقیم صفات دیگر از طریق این صفت می‌‌تواند به عنوان یک شاخص در جهت افزایش مقاومت به fusarium oxysporum f. sp. melonis race 1.2 (fom 1.2) مطرح باشد.