تحلیلی بر وضعیت بیماری ویروسی پیچیدگی برگ زرد گوجه فرنگی

بیماری پیچیدگی برگ زرد گوجه‌فرنگی (tomato yellow leaf curl disease, tylcd) برای اولین بار همراه با طغیان جمعیت‌ زیادی از سفیدبالک (bemisia tabaci) در مزارع گوجه‌فرنگی (solanum esculentum) دره اردن در اواخـر سـال 1930 میلادی گزارش و از اوایل دهه 60 میلادی به یکی از بیماری‌های مهم و خسارت‌زا در بسیاری از مزارع گوجه‌فرنگی دنیا تبدیل گردید. در طی سه دهه اخیر بیماری tylcd به مشکل جدی تولید گوجه‌فرنگی در بسیاری از کشورها در دنیا تبدیل گشته است. خسارت ناشی از این بیماری در برخی از مزارع گوجه‌فرنگی بین ?? تا ??? درصد گزارش شده است. گیاهان آلوده دارای میوه‌های کم، ریز و در برخی موارد به دلیل ریزش پیش از موعد گل، فاقد میوه هستند. ماهیت ویروسی tylcd و ارتباط آن با سفیدبالک (b. tabaci) برای اولین بار در سال 1964 میلادی اثبات گردید. سپس ویروس عامل بیماری tylcd شناسایی و تحت عنوان ویروس پیچیدگی برگ زرد گوجه‌فرنگی (tomato yellow leaf curl virus, tylcv) نام‌گذاری و در اواخر دهه هشتاد میلادی ژنوم آن بطور کامل تعیین توالی گردید. ویروس tylcv از تیره ویروس‌های دوقلو (geminiviridae) و از اعضای جنس بگوموویروس (begomovirus) است. بیماری tylcd برای اولین بار در ایران در سال 1372 از برخی مزارع گوجه‌فرنگی استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان و سپس در فاصله یک دهه از بسیاری استان‌های کشور از قبیل کرمان، بوشهر، خوزستان، مرکزی، اصفهان، تهران، گلستان، مازندران، خراسان رضوی و یزد گزارش و در حال حاضر به یکی از عوامل اصلی کاهش میـزان محصول گوجه‌فرنگی در ایران تبدیل گشته است