وقوع بلایت ناشی از قارچ Cylindrocladium Buxicola در توده های شمشاد جنگلی تنکابن

شمشاد جنگلی buxus hyrcana pojark. یکی از گونه های همیشه سبز حفاظت شده در ذخایر جنگلی است که به صورت توده های متراکم در جنگل های خزر پراکنده است. در بازدیدهای انجام شده طی تابستان 1391 خشکیدگی درختان و ریزش شدید برگ ها در دو توده شمشاد در جنگل های لیره-سر و جیسا در ناحیه تنکابن مشاهده شد (کیادلیری، گزارش-های منتشر نشده). روی برگ ها لکه های تیره رنگ و در پشت آن ها بار قارچی سفیدرنگ دیده می شد که به سرعت موجب خشکیدگی و ریزش آن ها می شد. در قسمت های مختلف ساقه های در حال خشک شدن لکه های طولی تیره دیده می-شد. خشکیدگی در شاخه های پایینی درختان، به ویژه درختچه های جوان شدت بیشتری داشته و برگ های آن ها خزان نموده بود، اگرچه رویش مجدد جوانه ها نیز دیده می-شد که بلافاصله آلوده شده بودند. پس از قرار دادن برگ ها و ساقه های آلوده در اتاقک مرطوب در دمای 22-20 درجه سلسیوس قارچ cylindrocladium sp. جدا شد. برای بررسی-های ریخت شناسی کشت تک اسپور روی محیط pda حاوی 2% عصاره مالت و برگ میخک- آگار در دمای 25 درجه سلسیوس انجام شد (1). رشد پرگنه آهسته بود. رنگ پرگنه در مرکز به قهوه ای نزدیک بود و در اطراف آن ریسه های هوایی پنبه ای شکل به رنگ کرم رشد کرده بودند. روی برگ های میخک پس از 7 روز کنیدی بر های دیواره دار با پایه بی رنگ (180-90 × 3-2 میکرومتر) و انتهای سرنیزه ای شکل (به قطر 11-6 میکرومتر) روی اسپورودوکیوم ها تشکیل شدند که فیالیدها در انتهای انشعابات آن ها قرار داشتند. کنیدی های استوانه ای شکل، راست، بی رنگ با یک دیواره و در هر دو انتها متورم بودند (65-45 × 3-2 میکرومتر). بر اساس مطابقت ویژگی-های ریخت شناسی با منابع موجود (1) قارچ مذکور به عنوان .cylindrocladium buxicola (henricot & culham, 2002) .syn. cylindrocladium pseudonaviculatum crous, groenewald & hill 2002; teleomorph calonectria pseudonaviculata. شناسایی شد. چهار نهال دو ساله شمشاد جنگلی با پاشیدن سوسپانسیون اسپور قارچ (105 اسپور در میلی لیتر) آب مقطر تا خیس شدن کامل مایه زنی و در اتاقک رشد تاریک با دمای 25 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 90-80% نگهداری شدند (4). پس از 48 ساعت نهال ها به گلخانه با دمای 22-20 درجه سلسیوس و نور متناوب منتقل شدند. یک هفته پس از مایه-زنی اولین علایم مشابه آلودگی طبیعی روی برگ ها مشاهده شد و در آخر هفته دوم ریزش برگ ها نیز شروع شد، در حالی که گیاهان شاهد که آب مقطر استریل روی آن ها پاشیده شده بود علایمی نداشتند. قارچ مایه زنی شده مجدداً از برگ ها و ساقه های آلوده جداشد. c. buxicola در اواسط دهه 1990 میلادی روی شمشادهای انگلستان گزارش شد (2) و در سال های اخیر از ترکیه (4) و گرجستان (3) نیز گزارش شده است. بر اساس منابع موجود، به نظر می رسد این اولین گزارش از وجود این بیماری در ایران باشد. با توجه به شرایط آب و هوایی مناسب برای توسعه بیماری در منطقه، این می-تواند برای این گونه حفاظت شده یک فاجعه باشد.