گزارش زنبورPsyllaephagus procerus Mercet (Hym.:Encyrtidae)، پارازیتویید پسیل آسیایی مرکبات Diaphorina citri (Hem.:Psyllidae) از ایران

پسیل آسیایی مرکباتdiaphorina citri kuwayama (hem.: psyllidae) به علت انتقال باکتریcandidatus liberibacter asiaticus عامل بیماری مهم و مخرب لکه سبز (میوه سبز) مرکبات، (huanglongbing (hlb))، از آفات مهم مرکبات در ایران می‎باشد. طی چندین مرحله نمونه‎برداری از باغ‎های مرکبات آلوده به پسیل به منظور جمع‌آوری و شناسایی گونه‎ی غالب در شهرستان جیرفت و انجام مطالعات رفتاری روی پارازیتویید آن، فعالیت یک گونه زنبور از خانواده ی encyrtidae روی درختان لیموشیرین citrus limetta (rutaceae) آلوده، در منطقه ی کوشکمور شهرستان جیرفت واقع در استان کرمان با مشخصات جغرافیایی 28 درجه و 19 دقیقه‎ی عرض شمالی، 58 درجه و 14 دقیقه‎ی طول شرقی و با ارتفاع 549 متر از سطح دریا، در اردیبهشت سال‎های 1389 و 1390، مشاهده گردید. نمونه‎ها توسط نویسنده‌ی چهارم به نام psyllaephagus procerus mercet, 1921 شناسایی گردید که گزارش جدیدی برای فون حشرات این خانواده در ایران محسوب می‌گردد (1, 2). در حال حاضر این گونه با گونه‎ی metaprionomitus procerus mercet, 1921 مترادف است (3) و از این جنس تاکنون گونه‎هایp. pistaciae ferrière, 1961، p. stenopsyllae (tachikawa, 1963) و p. zdeneki noyes & fallahzadeh, 2005 از ایران گزارش شده‎اند (1). طول بدن در ماده‏ها 3/1 میلی‏متر و در نرها 1/1 میلی‎متر. اولین بند شاخک هم‎اندازه‎ی 4-5 بند اول فونیکول، طول بندهای 1 تا 4 فونیکول بلندتر از عرض آن، ولی بندهای 5 و 6 دارای طول و عرض مساوی هستند، پاها به طور کامل زرد رنگ نبوده و ران پای عقب و در برخی از موارد، بخشی از ساق پاهای میانی و عقبی تیره رنگ هستند، کوکساها تیره‏رنگ، رگبال marginal نوک تیز شده و تقریباً طول و عرض برابری دارد و از 5/2 برابر رگبال stigmal کوتاه‎تر است، سپرچه سبز و یا سبز مایل به آبی است، شکم بلندتر از سینه نبوده و یا بطور جزیی بلندتر از آن است (4).تا کنون گیاه fraxinus sp.. از خانواده‎ی oleaceae و pyrus communis از خانواده‎ی rosaceae میزبان‌های گیاهی مرتبط با این زنبور معرفی شده‌اند. جمع‎آوری این زنبور از روی درختان لیمو شیرین آلوده به پسیل آسیایی مرکبات یک ارتباط جدید میزبان گیاهی- گیاه‎خوار- زنبور پارازیتویید در دنیا محسوب می‎گردد. این گونه به عنوان پارازیتویید اولیه پوره‌های حشراتی از راسته‎ی hemiptera شناخته شده است. میزبان‎های گزارش ‌شده عبارتند از: eulecanium ciliatum (hem.: coccidae) cacopsylla sp.،cacopsylla pyri وpsyllopsis fraxini (hem.: psyllidae).تا کنون وجود این زنبور از ارمنستان، آذربایجان، اسپانیا، گرجستان، مجارستان، ایتالیا، مولداوی، مغولستان، لهستان، روسیه، ترکیه و اکراین گزارش شده است(3). نمونه‎هایی از این گونه در آزمایشگاه حشره‎شناسی دانشگاه ولی‎عصر(عج) رفسنجان و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌شرقی نگهداری می‌شوند.