گزارش دو گونه زنبور پارازیتویید کوتاه بال متعلق به جنس Euplemus (Hym.: Chalcidoidea, Eupelmidae) از ایران

تا کنون هفده گونه زنبور پارازیتویید از گال زنبور گال‌زای رزdiplolepis fructuum (rübsaamen) (hym.: cynipidae) در ایران گزارش شده است (3). طی بررسی‌هایی که روی این زنبور در نواحی شمالی استان آذربایجان‌غربی انجام گرفت، دو گونه زنبور پارازیتویید کوتاه ‌بال از خانواده‌ی eupelmidae، پرورش داده شدند. این دو گونه تحت عناوین eupelmus impennis (nikol'skaya)و eupelmus vesicularis (retzius) شناسایی و به تایید دکتر g. gibson رسیدند. این زنبورها تاکنون از روی گال رز گزارش نشده‌اند و براساس اطلاعات موجود تنها دو گونه‌یeupelmus fulvipes f?rster, 1860 و eupelmus urozonus dalman, 1820 از این جنس در ایران روی گال رز شناخته شده است (3). نمونه‌های جمع‌آوری شده در کلکسیون حشره‌شناسی مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان ‌شرقی نگهداری می‌گردند.گونه‌ی eupelmus impennis (nikol'skaya, 1952): دو زنبور ماده از این گونه روی گال نسترن وحشی که در تاریخ 11 تیر 1389 در مناطق ماکو و شوط جمع‌آوری شده بود، پرورش داده شد. گونه فوق دارای تخمریز بلندی است که طول آن 35/0 برابر طول شکم و 6?0 برابر طول ساق پای عقب می‌باشد، تگولا قهوه‌ای و همرنگ با قسمت‌های مجاور بدن با اندکی جلای فلزی، اولین بند پنجه پای میانی بدون خارهای زیرین، اما بند دوم پای میانی دارای خارهای زیرین است. به دلیل عدم وجود خارهای قوی در اولین بند پنجه پای میانی، وجود یک یا دو خار کوچک در قاعده و دو خار در انتهای آن و بندهای پنجه پا نسبتا کوتاه و ضخیم که در سطح زیرین دارای موهای متراکم و کوسن‌مانند است، از اینرو توسط kalina (1981) این گونه در گروه گونه‌ای mullerneri قرار گرفته است (2). گونه‌ی e. impennis در منطقه‌ی پاله‌آرکتیک تنها از اسلواکی و روسیه گزارش شده است ولی تاکنون گزارش مبنی بر وجود آن در ایران انجام نشده است. بر اساس منابع موجود بیولوژی آن ناشناخته است (4) و برای نخستین بار در دنیا از گال زنبور گال زای رز d. fructuum پرورش داده می‌شود.گونه‌ی eupelmus vesicularis (retzius, 1783): سه زنبور ماده از این گونه روی گال نسترن وحشی که در تاریخ 11 تیر 1389 در مناطق ماکو و شوط جمع‌آوری شده بود، پرورش داده شد. این زنبور از اروپا، قفقاز و شمال آفریقا گزارش شده است (4) ولی تا کنون از ایران گزارش نشده است. این گونه از طیف وسیع میزبانی برخوردار است و همانند گونه قبلی از روی راسته‌های مختلفی گزارش شده است ولی ارتباط بیولوژیکی آن با d. fructuum نیز برای نخستین بار گزارش می‌شود. ازمیان گونه‌های متعلق به جنس diplolepis از روی گونه‌های (schlechtendal) mayri، nervosa (curtis)،nodulosa (beutenmiiller)، rosae (l.) و spinosissma giraud پرورش داده شده است.باتوجه به این که در این گونه بال جلو تحلیل رفته است (بال کوتاه)، از این رو توسط برخی متخصصین در زیرجنسی بنام macroneura قرار می‌گیرد (2). متخصصین (1) این گونه را در گروه گونه‌ای vesicularis گروه‌بندی می‌نمایند زیرا بند قاعده‌ای پنجه‌ی پای میانی دارای خارهای ضخیم، بند دوم پنجه اغلب در سطح زیرین دارای یک خار کوچک انتهایی در هر طرف بوده و همه پنجه‌های پا دارای تعداد زیادی مو در سطح زیرین که ظاهری شیبه کوسن به آن می‌دهد. در این گونه بند دوم شاخک زرد رنگ، پیش قفسه سینه دارای یک برجستگی عرضی با خارهای قوی می‌باشد، بخش پهلویی سینه میانی عموما با نقوش ریز، سطح زیرین پنجه پای میانی دارای خارهای تیره رنگ، بال اغلب گرد و پهن بوده و به وضوح نوک تیز نشده است، بال عقب کوتاه و تغییر شکل یافته است. قاعده‌ی بند اول شکم همواره زرد رنگ است.