تنوع استرین‌های استرپتومایسس عامل بیماری اسکب سیب‌زمینی در استان همدان و توانایی آن‌ها در تولید تاکستومین

استان همدان یکی از مناطق مهم کشت سیب‌زمینی ایران است. در مناطق سیب‌زمینی کاری این استان بیماری اسکب روی این محصول فراگیر بوده و یکی از بیماری‌های مهم به شمار می‌رود. غده‌های سیب‌زمینی دارای علایم بیماری اسکب شامل لکه‌های برجسته و حفره‌ای از مناطق کشت سیب‌زمینی گردآوری شد. از زخم‌های برجسته تعداد 25 استرین و از زخم‌های حفره‌ای تعداد 20 استرین streptomyces با روش استاندارد جدا شد. بیماری‌زایی استرین‌ها روی غده‌های نارس و بوته‌های سیب‌زمینی به اثبات رسید. علایم بیماری روی غده‌های سیب‌زمینی در اثر استرین‌های مختلف متفاوت بود. این تنوع در پروفیل پروتیین‌های الکتروفورز شده استرین‌های مورد بررسی، مشهود بود. استرین‌های streptomyces جدا شده دارای رنگ کلنی خاکستری و سفید مایل به خاکستری روی محیط کشتymea بودند و اسپورها 5 تا 10 روز پس از کشت به صورت زنجیری مارپیچ یا خمیده (flexuous) و مستقیم در انتهای میسلیوم‌های هوایی ظاهر شدند. تمامی‌استرین‌های انتخاب شده وابسته به جنس streptomyces بوده و بیشتر آن‌ها از دی فروکتوز، مانیتول، دی گلوکز، رافینوز، رامنوز، سوکروز، دی زایلوز، مزواینوزیتول و آرابینوز به عنوان تنها منبع کربن استفاده کردند. استرین‌های جدا شده در سه گروه جداگانه قرار گرفتند. استرین‌های گروه یک از تیروزین رنگدانه ملانین تولید کرده و به عنوان s. scabies تشخیص داده شدند. استرین‌های گروه دوم و سوم به ترتیب به عنوان s. acidiscabies و sterptomyces sp. مشخص شدند. تاکنون سه فیتوتوکسین thaxtomin، concanamycin و ترکیبی به نامfd-891 به عنوان فاکتورهای بیماری‌زایی در استرین‌های مختلف streptomyces بیماری‌زای سیب‌زمینی در سراسر دنیا گزارش شده‌‌اند. تمام این توکسین‌ها علایم برجسته، توری و یا زنگاری روی غده‌های سیب‌زمینی ایجاد می‌نمایند. توکسین‌های تولید شده در محیط کشت oatmeal broth پس از فیلتر شدن به وسیله استون استخراج شدند. توکسین‌های استخراج شده توسط دستگاه rotary evaporator تغلیظ شده و با کروماتوگرافی لایه نازک (tlc) آنالیز شدند. نتایج نشان داد که تنها استرین‌های عامل ایجاد لکه‌های برجسته از جمله استرین استاندارد ef-35 تاکستومین تولید نمودند. استرین‌های عامل اسکب حفره‌ای سیب‌زمینی تاکستومین و کونکانامایسین را به عنوان فاکتور بیماری‌زایی تولید نکردند، لیکن ترکیب ناشناخته دیگری تولید نمودند که ممکن است فاکتور بیماری زایی باشد. شناسایی و تعیین ویژگی‌های این فاکتور جدید بیماری‌زایی در مدیریت آتی بیماری بسیار مهم است.