آیا تعیین سطح زیان اقتصادی با استفاده از روش دلفی امکان‌پذیر است؟ مطالعه موردی زنجرک خرما ommatissus lybicus

زنجرک خرما در سال‌های اخیر به‌صورت آفت کلیدی خرما در مناطق خرماخیز مطرح شده است. در حال حاضر مبارزه شیمیایی با استفاده از حشره‌کش‌ها و بدون توجه به‌ جمعیت آفت و مسائل اقتصادی آن صورت می‌گیرد. هدف از انجام این پژوهش تعیین سطح زیان اقتصادی زنجرک خرما با روشی متفاوت از روش مرسوم است که سهل تر و در عین حال با همان دقت باشد. برای این منظور از روش دلفی (delphi method) یا سیستم خبرگی استفاده شد. این پژوهش در سه استان کرمان (بم)، فارس (فراشبند) و بوشهر (تنگه زرد) انجام شد. تعداد 25 پرسشنامه در هر استان بین کارشناسان و کشاورزان توزیع شد. پرسشنامه ها پس از تکمیل جمع آوری شد. با توجه به‌نتایج حاصل از پرسشنامه اول، پرسشنامه دوم تدوین و مجددا مراحل تکرار شد. نتایج نشان می دهد که به‌کمک روش دلفی نتایج باارزشی مانند توصیف متغیرهای فردی )سن نخلکاران، سواد، میزان تجربه، سطح باغ و مدیریت آفات باغ از نگاه باغداران( حاصل می شود که در برنامه ریزی برای مدیریت آفت می تواند موثر باشد. اما در مورد داده های کمی مانند تعیین زمان مبارزه شیمیایی با به‌پرسش گذاشتن تعداد آفت، میزان خسارت و درصد خسارت نمی تواند نتایج دقیقی به دست آورد چرا که این داده ها در دسترس هستند و نباید روش دلفی به‌عنوان بهانه ای برای عدم جمع آوری چنین داده هایی استفاده شود، در چنین مواردی تکنیک دلفی می تواند به‌عنوان یک شیوه تکمیلی باشد.

Is it possible to determine economic injury level by Delphi method? A Case Study of Ommatissus lybicus

Dubas bug, Ommatissus lybicus, is one of the key pests of date palm groves in Iran. Chemical control is currently used regardless of the population of pests and its economic problems. The aim of this study was to determine O. lybicus economic injury level with a different method from the conventional method which is easier with the same precision. Therefore, Delphi method or expert system was used. It was carried out in the three provinces of Kerman (Bam), Fars (Farashband), and Bushehr (Tange zard). Twentyfive questionnaires were distributed between experts and farmers in each province. The completed questionnaires were collected. According to the results of the first questionnaire, the second questionnaire was compiled and the stages were repeated. The results showed that the Delphi method provides valuable results such as the description of individual variables (the age of palm growers, literacy, level of experience, garden area and gardener pest management) that can be effective in pest management planning. However it could not produce accurate results for quantitative data such as determining the timing of chemical control according to pest number, the amount and percentage of damage, because this data is available and the Delphi method should not be used as an excuse, in such cases the Delphi technique can be used as a complementary method.