بررسی رابطه پارامترهای دوام و مقاومت فشاری در پوشش بتنی کانال های آبیاری (مطالعه موردی در همدان)

بتن با دوام بتنی است که قابلیت خدمت رسانی خود را در طول عمر پروژه و در شرایط مختلف حفظ کند. بر اساس منابع موجود، برخی از پوشش های بتنی که در روزهای اولیه اجرا دارای مقاومت فشاری مناسبی هستند، به دلیل نداشتن دوام، بعد از مدت زمانی دچار تخریب شده اند. در این پژوهش، رابطه بین پارامترهای مختلف دوام (جذب آب اولیه، جذب آب نهایی، عمق نفوذ آب و تخلخل) با پارامتر مقاومت فشاری در پوشش بتنی کانال های آبیاری وراینه و دینگله کهریز در استان همدان بررسی شده است. برای این منظور از پوشش بتنی این کانال ها به ترتیب 15 و 12 مغزه بتنی به قطر 69 میلی متر و با طول متفاوت تهیه و پارامترهای دوام و مقاومت فشاری آنها در آزمایشگاه تعیین گردید. بر اساس نتایج این پژوهش مشخص شد که پاره ای از پارامترهای دوام با مقاومت فشاری مغزه ها، رابطه خطی ندارند که بتوان با بالا بودن مقاومت فشاری از دوام نمونه ها نیز اطمینان داشت. لذا در ارزیابی کیفیت دوام پوشش بتنی برای شرایط یخبندان، نمی توان تنها به مقاومت فشاری اکتفا کرد. از کل نمونه های تهیه شده در کانال های وراینه (15 مغزه) و دینگله کهریز (12 مغزه)، به ترتیب 6 و 4 مورد از مغزه ها (40 و 34 درصد) دارای مقاومت فشاری بالاتر از حداقل توصیه شده بودند. از بین مغزه هایی با مقاومت فشاری قابل قبول به ترتیب 3 و 2 نمونه (50 درصد نمونه هایی با مقاومت فشاری قابل قبول) به رغم مقاومت بالا، مشخصات دوام قابل قبول را برای جلوگیری از تخریب در شرایط یخبندان و ذوب مکرر نداشتند. نتایج بررسی ها نشان می دهد که عمق نفوذ آب و تخلخل متوسط مغزه ها بیش از 5/2 برابر و جذب آب اولیه و نهایی متوسط مغزه ها بیش از 5/1 برابر مقدار مجاز است که بیانگر فضاهای کرمو و متصل به همدیگر و محیط مناسب برای نفوذ و تجمع آب و ایجاد یخبندان و تخریب می باشد. همچنین نتایج بررسی ها نشان می دهد که برخی از نمونه ها با پارامترهای دوام مختلف (کمتر یا بیشتر از حد مجاز برای شرایط یخ زدن و ذوب شدن مکرر) دارای مقاومت فشاری نسبتا ثابت هستند. از این رو با داشتن مقدار مقاومت فشاری قابل قبول نمی توان از با دوام بودن پوشش اطمینان داشت و برای این منظور لازم است آزمایش های خاص مربوط به دوام را اجرا کرد.