ارزیابی بازده کاربرد آب در روشهای آبیاری سطحی در برخی از مزارع استان اصفهان

موضوع صرفه جویی و استفاده بهینه و اقتصادی از آب به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک از اهمیت خاصی برخوردار است . نیاز روز افزون جوامع بشری به تولیدات کشاورزی و محدود بودن منابع آب در اغلب کشورها مسئله ای است که کارشناسان و دانش پژوهان این رشته از علوم را برای استفاده هر چه بهتر از منابع مذکور به سعی و تلاش بی وقفه وا داشته است . کاهش تلفات آب و افزایش بازدهی آبیاری یکی از اصول اساسی در توسعه کشاورزی پایدار می باشد. بررسی وشناخت مدیریت های مختلف آبیاری و عملکرد آنها مهمترین عامل برای ارزیابی بهبود شرایط نامطلوب و در نهایت افزایش بازده آبیاری محسوب می گردد. برای دست یابی به اهداف مذکور بازده کاربد آب در روش های مختلف آبیاری سطحی با مدیریت زارعین ( روش های سنتی) در چند منطقه استان اصفهان ( مهیار، کبوترآباد، افجد فلاورجان، اسلام آباد جی و قهاب، گلپایگان و فریدن ) با محصولاتی نظیر گندم، جو، ذرت، هویج و سیب زمینی مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفته است. با انتخاب رطوبت خاک قبل و بعد از آبیاری عمق توسعه ریشه و میزان عملکرد محصول، بازده کاربد آب و کارایی مصرف آب آبیاری در هر یک از مناطق مورد مطالعه تعیین گردید. نتایج نشان می دهد که متوسط بازده کاربرد آب آبیاری در اکثر مزارع مورد مطالعه نسبت به مدیریت مزارع، روش آبیاری، نوع محصول و عوامل دیگر متغیر است. حداقل و حداکثر بازدهی کاربرد آب در مزرعه گندم مهیار به ترتیب 8/7 و 3/83 درصد مزرعه گندم کبوترآباد 3/8 و 9/27 درصد مزرعه هویج در فلاورجان 9/5 و 4/86 درصد مزرعه ذرت علوفه ای کبوتر آباد 6/22 و 5/98 درصد، مزرعه گندم گلپایگان 6/41 و 7/87 درصد، مزرعه سیب زمینی فریدن 6/15 و 5/75 درصد، مزرعه ذرت علوفه ای گلپایگان 2/8 و 3/77 درصد به دست آمد. کارایی مصرف آب در زراعت گندم بین 34/0 تا 69/0 کیلوگرم بر متر مکعب و در زراعت سیب زمینی 72/1 کیلوگرم بر متر مکعب به دست آمد. بر اساس یافته های این بررسی روش و مدیریت آبیاری نقش بسزایی در افزایش بازده آبیاری داشته و قسمت عمده مسائل و مشکلات بازدهی آبیاری در منطقه مربوط به مسائل مدیریتی است که بهبود و اصلاح آن نیز به سرمایه گذاری چندانی نیازندارد. یکی از دلایل پایین بودن بازدهی کاربرد آب در مزارع عدم تناسب توزیع آب و نیاز ابی گیاه است که سبب عملکرد پایین محصول در مزارع مورد مطالعه بوده است.