اشتقاق توابع انتقالی خاک به منظور برآورد منحنی مشخصه رطوبتی

بخش غیر اشباع خاک اهمیت فراوانی در چرخه آب در طبیعت دارد . یکی از مهمترین شاخص هایی که ویژگی های این بخش را به صورت کمی بیان میکند ، منحنی مشخصه ی رطوبتی خاک است که در بسیاری از پژوهش ها به عنوان اطلاعات پایه مورد استفاده قرار می گیرد . لیکن ، اندازه گیری مستقیم آن پرهزینه و وقت گیر بوده و نیاز به تجهیزات آزمایشگاهی ویژه ای دارد . به همین دلیل در سالهای اخیر تلاشهایی فراوان صورت گرفتهتا با استفاده از ویژگیهای زود یافت خاک و بدون نیاز به اندازه گیری مستقیم ، بتوان آن را با دقتی قابل قبول تخمین زد . هدف از این پژوهش ،‌اشتقاق توابع انتقالی به منظور برآورد منحنی مشخصه ی رطوبتی و پارامترهای معادله ی وان گنوختن از ویژگیهای زودیافت خاک بوده است . به همین منظور 27 نمونه خاتک با بافت لوم از سری های خاک منطقه ی کرج انتخاب گردید . منحنی مشخصه ی رطوبتی این خاکها در مکش های 0 ، 10 ، 33 ، 100 ، 300 ، 500 و 1500 کیلوپاسکال با استفاده از دستگاه صفحات فشاری به دست آمد . پارامترهای معادله وان گنوختن که متغیرهای وابسته را تشکیل می دهند نیز با استفاده از نرم افزار retc تعیین شدند . ویژگیهای زودیافت خاک شامل فراوانی نسبی ذرات خاک ( به روش هیدرومتری ) ، جرم ویژه ی ظاهری ( به روش پارافین ) و کربنات کلسیم معادل ( به روش کلسیمتری ) اندازه گیری شدند . مناسبترین ترکیب از متغیرهای مستقل برای برآورد متغیرهای وابسته با استفاده از روش رگرسیون با بهترین زیرمجموعه انتخاب و معادلات رگرسیونی ( همبستگی ) با روش چند متغیره خطی به دست آمدند . نتایج حاصله نشان داد که توابع انتقالی خاک در برآورد رطوبتهای معادل در مکشهای 0 ، 10 ، 33 ، 100 ، 300 ، 500و 1500 کیلوپاسکال کارآمد می باشند . مقایسه ی منحنی های رطوبتی اشتقاق یافته با ارقام واقعی ( اندازه گیری شده ) همبستگی معنی داری ( پی = 001/0) نشان داد . برآورد رطوبتهای معادل نقطه ای ظرفیت زراعی ( fc ) و پژمردگی دایم ( pwp ) همبستگی بالایی ( پی = 001/0) با مقادیر اندازه گیری شده نشان دادند ، لیکن این همبستگی برای همه ی دامنه ی پیوسته ی رطوبت قابل استفاده ( aw) مشاهده نگردید.