تبخیر غیر ماندگار از سطح خاک بدون پوشش با وجود سطح ایستابی کم عمق در نیمرخ خاک به روش مدل رطوبتی وان گنوختن

بخش عمده بارندگی و آب آبیاری در نواحی خشک و نیمه خشک از طریق تبخیر از سطح خاک تلف می شود . به طوریکه در اراضی فاریاب بسته به روش آبیاری و نوع و مرحله رشد گیاهان به تنهایی در حدود 61-10% درصد از تبخیر - تعرق را تبخیر از سطح خاک تشکیل می دهد . در اینگونه نواحی ، مناطقی وجود دارند که سطح ایستایی در آنها بالا است و به واسطه تبخیز از سطح خاک ، تجمع املاح در سطح خاک نیز به وقوع می پیوندند . بنابراین تبخیر از سطح خاک نه تنها باعث اتلاف رطوبت می گردد بلکه موجب شور شدن خاک نیز می شود. مشکل اصلی در برآورد دقیق تبخیر غیر ماندگار در شرایط مزرعه ای عدم وجود روابط ساده با حداقل اطلاعات مورد نیاز برای لحاظ نمودن تلفات آب در مدل های بیلان آب است هدف اصلی از این مطالعه بسط تحلیلی جریان یک بعدی غیر ماندگار رو به بالا از سطح ایستابی به سطح خاک با حداقل اطلاعات ورودی و تعیین صحت آن با استفاده از اندازه گیری های واقعی می باشد . این راه حل تحلیلی با استفاده از معادله ریچاردز و با توجه به شرایط اولیه و مرزی حاکم بر فرآیند تبخیر به دست آمده است و همانند بسیاری از راه حل های تحلیلی فرضیات ساده کننده ای به منظور فراهم شدن امکان حل تحلیلی در نظر گرفته شده است . برای توصیف تغییرات میزان رطوبت درناحیه غیر اشباع واقع در بالای سطح ایستابی از معادله وان گنوختن استفاده گردیده است . با این ویژگی های فیزیکی خاک وعمق خاک وزمان تبخیر به صورت توابعی از افت سطح ایستابی ، ویژگی های فیزیکی خاک و عمق لایه غیر قابل نفوذ خاک تعیین می شوند با ساخت مدل های فیزیکی از خاک های دست نخورده با بافت های silty clay loam, sandy loam و silty clay و انجام آزمایش های واقعی میزان کارآیی روابط پیشنهادی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل تطابق مناسبی را بین اندازه گیری ها و پیش بینی های مدل نشان می دهد . برآورد کمتر از حد واقعی مدل بخاطر تبخیر از سطح جانبی ناشی از انقباض خاک درون ستون ها تبخیر ناشی از حرکت رو به بالای آب در نیمرخ خاک به حالت بخار از بین رفتن ساختمان خاک و نیز خطاهای به وجود آمده طی زمان های اندازه گیری ها می باشد . همچنین نتایج نشانگر آن است که این مدل می تواند برای انواع خاک ها با حداقل اطلاعات ورودی قابل دسترس ومورد نیاز کاربرد داشته باشد.