مقیاس بندی و بررسی تغییرات مکانی ویژگی های نفوذ آب در خاک در مقیاس حوزه ‏آبریز (مطالعه موردی: دشت باجگاه)‏

به منظور تخمین پارامترهای نفوذ آب در مقیاس منطقه، مطالعه تغییرپذیری مکانی خصوصیات نفوذ آب در خاک ضروری ‏است. بر پایه آزمایش هایی روی پساب تصفیه شده در حوضه آبریز باجگاه، این پژوهش به مقیاس بندی (‏scaling‏) ‏پارامترهای نفوذ آب مدل دو جزیی فیلیپ و تحلیل تغییرپذیری مکانی خصوصیات نفوذ آب در خاک با استفاده از روش های ‏مقیاس بندی و زمین آمار پرداخته است. سی آزمایش نفوذ آب در یک الگوی تصادفی در منطقه مورد مطالعه با استفاده از ‏استوانه های دوگانه اجرا شد. خصوصیات نفوذ آب منطقه، سرعت نفوذ پایه کمی را برای اکثر مکان ها نشان می دهد (001/0 ‏تا 178/0 سانتی متر در دقیقه). مدل فیلیپ به عنوان یک مدل مناسب برای توصیف فرآیند های نفوذ آب به داده های اندازه گیری شده برازش شد. پارامترهای این مدل (ضریب جذب ‏s‏ و فاکتور انتقال ‏a‏) تغییرات وسیعی در مکان های ‏آزمایشی نشان دادند. فاکتور مقیاس بندی بر اساس ضریب جذب ‏?s‏ و فاکتور انتقال ‏a? محاسبه و داده های نفوذ آب مقیاس-‏بندی شدند. نتایج نشان می دهد که مقیاس بندی با ‏?a‏ بهتر از مقیاس بندی با ‏?s‏ است. سپس، فاکتورهای بهینه ‏?opt‏ با ‏استفاده از روش حداقل مربعات (گزینه ‏solver‏) به دست آمد و مقیاس بندی داده های نفوذ آب تکرار شد. مقیاس بندی با ‏استفاده از میانگین های حسابی، هندسی، و هارمونیک فاکتورهای مقیاس بندی ‏?s‏ و ‏?a‏ نیز انجام شد. نتایج نشان می دهد که ‏?opt‏ و فاکتور مقیاس بندی ‏?a، داده های نفوذ آب را از دیگر فاکتورها مقیاس بندی موثرتر (مجموع مربع خطاهای کمتر) می کنند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که منطقه ی مورد مطالعه تغییرپذیری مکانی وسیعی دارد و نقشه تغییرات مکانی ‏فاکتور مقیاس بندی ‏?a‏ با استفاده از نرم افزار ‏arcgis‏ نیز نشان می دهد که مقدار این فاکتور از مرکز به اطراف، با کم شدن ‏مقدار رس خاک، افزایش می یابد. ‏