بررسی میزان روان آب و رسوب در رخنمون‌های مارنی استان آذربایجان شرقی

واحدهای‌ مارنی‌ در قلمروی‌ حوضه های‌ آبخیز استان‌ آذربایجان شرقی گسترش‌ قابل‌ ملاحظه‌ داشته، و موجب انواع‌ ناهنجاری های‌ طبیعی‌ از جمله فرسایش‌ خاک‌، انواع‌ رخساره‌های‌ فرسایشی‌ (سطحی، شیاری‌ - گالی‌) و رسوب زایی‌ بالا در حوضه ها هستند. در این پژوهش ابتدا نقشه زمین شناسی استان رقومی شـده و نقشه سنگ شـناسی تـهیه گردید. پس از آن نواحی رخنمون مارنی‌ با توجه به سازندهای زمین شناسی اسخراج‌ شدند. بر این اساس سه واحد مارنی شامل مارن ایوسن، مارن کرتاسه و مارن میوسن تعیین گردید سپس نقشه اقلیم و نقشه شیب استان در سیستم gis و نرم افزار ilwis قطع داده شدند و در نهایت نقشه نهایی مارن های استان و واحد های کاری تعیین گردیدند. میزان‌ روان آب و رسوب زایی‌ مارن ها بر روی‌ پهنه‌های‌ مارنی‌ با استفاده‌ از باران ساز صحرایی اندازه‌گیری‌ گردید. نتایج نشان داد که بیشترین رواناب و رسوب جمع آوری شده مربوط به مارن میوسن می باشد که حداکثر رسوب جمع آوری شده با مقدار 145 گرم بر لیتر در فرسایش خندقی و در شیب 10-30 درصد اتفاق افتاده است. حداقل رسوب و روان آب جمع آوری شده مربوط به مارن کرتاسه به خصوص در فرسایش سطحی بوده که مقدار آن 94/0 گرم بر لیتر می-باشد. ضریب هبستگی شیب توپوگرافی با مقدار روان آب برابر با 479/. بوده و از نظر آماری ارتباط آنها با هم کاملاً معنی دارهستند. ضریب هبستگی ساده بین روان آب با مقدار رسوب برابر 452/. بوده و ارتباط آنها باهم خیلی معنی دار است. ضریب هبستگی بین مقدار رسوب ناشی از فرسایش خاک توسط باران ساز با کربن آلی و مواد خنثی شونده برابر با 374/.- و 382/.- بوده و ارتباط معنی دار دارند.