تبیین شاخص‌ها و پهنه‌بندی ریخت شناسی شهری از منظر توسعه پایدار؛ مطالعه موردی: منطقه یک شهرتبریز

در ده‌های اخیر یکی از ارکان اساسی توسعه پایدار، دستیابی به توسعه پایدار شهری است؛ اما ازآنجایی‌که شهرها دارای سیستم پیچیده‌ای هستند، لذا شرایط آنها همیشه ساده و قابل تغییر نیست؛ بنابراین لازم است که از دیدگاه پایداری به‌دقت مورد ارزیابی قرار گیرند و عوامل موثر بر پایداری بررسی و شناسایی شود. هدف اصلی این پژوهش، تبیین شاخص‌های ریخت‌شناسی شهری از منظر توسعه پایدار و ارزیابی سطح پایداری محلات بر اساس این شاخص‌ها می‌باشد. پژوهش حاضر از نوع پژوهشی - کاربردی می‌باشد. شاخص‌های مورداستفاده در پژوهش عبارت‌اند از: عمر بنا، مصالح عمده ساختمانی، کیفیت ابنیه، شاخص فرکتال، شاخص وضعیت بافت، ضریب دید به آسمان (svf)، دسترسی به خیابان اصلی، دسترسی به حمل‌ونقل عمومی، دسترسی به مراکز تجاری، دسترسی به کاربری آموزشی، شاخص تفاوت استاندارد شده پوشش گیاهی (ndvi)، دمای سطح زمین (lst) و اختلاط کاربری. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده مشخص گردید که محله‌های گل پارک، ولیعصر 1، ولیعصر 3، باغمیشه قدیم 3 جزو محلات با ریخت‌شناسی پایدار می‌باشند. همچنین، محله‌های گلکار، ولیعصر 2، کلانتر کوچه، پل سنگی 1 و 2، باغمیشه قدیم 1 و 2، بیلانکو 1 و 2 جزو محلات با ریخت‌شناسی نیمه پایدار می‌باشد. علاوه بر این، محله‌های کوی شهید بهشتی، ملا زینال 1 و 2، ایده‌لو 1 و 2، یوسف‌آباد 1 تا 3، سیلاب قوشتخانه 1 تا 3، ولیعصر 4، عباسی 1 و 2 نیز جزو محلات با ریخت‌شناسی ناپایدار می‌باشند. مجموع افراد ساکن در محلات با ریخت‌شناسی پایدار، نیمه پایدار و ناپایدار به ترتیب 46.544 نفر، 79.603 نفر و 89.851 نفر می‌باشد.

investigation of the components and zoning of urban morphology based on sustainable development; case study: district one of tabriz

the aim of this research is to explain the indicators of urban morphology based on sustainable development and evaluate the level of sustainability of neighborhoods based on these indicators. the present research is of a research-applied type. the indicators used in the research are building age, building materials, building quality, fractal index, texture status index, sky view factor (svf), proximity to the main street, proximity to public transportation, proximity to shopping centers, proximity to education centers, normalized difference vegetation index (ndvi), land surface temperature (lst) and land use mixing. the results determined that gol park, valiasr 1, valiasr 3, baghmishe ghadim 3 are the neighborhoods with sustainable morphology. also, golkar, valiasr 2, kalantar koocheh, sangi pol 1 and 2, baghmishe ghadim 1 and 2, bilanko 1 and 2 are the neighborhoods with semi-sustainable morphology. in addition, the neighborhoods of shahid beheshti, mullah zeinal 1 and 2, idealo 1 and 2, yousefabad 1 to 3, ghoshtkhaneh seylab 1 to 3, valiasr 4, abbasi 1 and 2 are the neighborhoods with unsustainable morphology. the results showed that neighborhoods with high social and economic status are generally sustainable neighborhoods and neighborhoods with low social and economic status and informal settlements including shahid beheshti alley, mullah zinal 1 and 2, ideolo 1 and 2, yousefabad 1 to 3, ghoshtkhaneh seylab is 1 to 3, they are unsustainable. the total number of people living in neighborhoods with sustainable, semi-sustainable, and unsustainable morphology is 46.544, 79.603, and 89.851, respectively. based on the results, texture status index, ndvi, and proximity to public transportation with weights of 0.18335, 0.12975, and 0.11036, respectively, are three essential indicators in explaining urban morphology.