ارزیابی تحولات جمعیتی در کانون‌های سکونتی منطقه کلانشهری تبریز و چالش‌های پیش‌روی آن

ظهور مناطق کلانشهری که یکی از پدیده‌های قرن بیستم به شمار می‌رود، ابتدا در اثر تمرکز سرمایه در مهمترین شهرهای کشورهای جهان و سپس تمرکززدایی جمعیت و فعالیت در منطقه‌ای وسیع‌تر همراه با فرایندهایی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و صنعتی شکل گرفت. امروزه مناطق کلانشهری با چالش‌های مختلفی از قبیل پراکندگی جمعیت و فعالیت در سطح منطقه، عدم تعادل فضایی، روند رشد کالبدی شهرها، نحوه توزیع امکانات در میان ساکنین و نظایر اینها درگیر هستند و این امر مدیریت شهری را با مشکلات متعددی مواجه کرده است. نوشتار حاضر با نگاهی اجمالی بر تفکرات منطقه‌گرایی، تلاش دارد روند رشد و پراکنش جمعیت در سطح منطقه کلانشهری تبریز را بررسی نماید. روش پژوهش حاضر، توصیفی (کتابخانه‌ای) تحلیلی بوده تا با جمع‌آوری داده‌ها مبتنی بر روش اسنادی و کتابخانه‌ای و بهره‌گیری از طرح‌های مصوب، آمار و گزارشات موجود به سوال اصلی تحقیق یعنی؛ «تعاملات جمعیتی شهر تبریز با نقاط شهری پیرامون خود چگونه بوده است؟» پاسخ دهد و تلاش کرده راهکارهایی را برای بهبود و آمایش فضایی و توزیع متناسب جمعیت در منطقه کلانشهری تبریز ارائه نماید. از جمله نتایج بدست آمده این است که رشد شتابان شهرنشینی در کلانشهر تبریز باعث ایجاد فاصله عمیق جمعیتی میان این شهر و شهرهای اطراف (منطقه کلانشهری) در دهه‌های اخیر شده بطوریکه الگوی توزیع جمعیت در منطقه مذکور بدون برنامه بوده و از نظامی متناسب با ظرفیت‌ها و استعدادها تبعیت ننموده که این امر مدیریت شهر تبریز و منطقه کلانشهری تبریز را با مشکلات مختلفی مواجه نموده است. در صورت تداوم چنین روندی، منطقه کلانشهری با مشکلات بیشتری مواجه خواهد بود که در نهایت موجبات عقب‌ماندگی تبریز در رقابت با اقتصاد متکی بر دانش و فنآوری روز و افول جایگاه شهر تبریز در سطح ملی و فراملی در بلندمدت را در پی خواهد داشت.

assessment of population and activity changes in residential centers of tabriz metropolitan region and the challenges ahead

intruductionthe emergence of metropolitan areas is one of the most important phenomena of 20th century. this phenomenon happened primarily as a result of concentration of wealth in the most important cities of the world and then decentralization of population and activities in bigger areas along with political, social, economic and industrial processes. nowadays the metropolitan regions face different challenges including: population distribution and activities in the region, lack of territorial balance, the process of physical growth of cities, the distribution of facilities among residents and etc. all of these have created problems for the municipal management of the city.data and methodthe present study, with its brief view on regionalist thoughts, tries to analyze the process of growth and distribution of population in the metropolitan region of tabriz. the method of present research has been descriptive (library) analytical so as to answer the main question of the research : “ how has the interaction of population of tabriz with surrounding urban points been ?” by collecting data based on documentary and library method and using approved plans and existing statistics and reports .results and discussionthe present article tries to present solutions for improving the territorial planning and appropriate distribution of population in the metropolitan region of tabriz. the results reveal that the rapid growth of urbanization in tabriz has led to deep distance between population of this city and the surrounding cities.conclusionin the past few decades in so far as the blueprint of distribution of population in the aforementioned region has been unplanned and it has not followed an appropriate order in proportion to the potentials and capacities and this has caused the management of tabriz and the metropolitan region many problems. if this continues, this area will face even more problems.