بازآفرینی ساختار فضایی محلات سنتی با رویکرد احیای استخوان‌بندی آنها مطالعه‌ی موردی: محله‌ی حکم آباد تبریز

بیان مساله: محلات و بافت‌های قدیمی به عنوان کانون اولیه‌ی زیست ساکنان شهرها نقش تاثیرگذاری در حیات شهروندان داشته‌اند؛ و وجود یک یا چند مرکز محله در ساختار فضایی آن باعث می‌شد هویت کالبدی محله نمود بیش‌تری پیدا کند. با ورود مدرنیسم این محلات فرصت انطباق با شرایط موجود را نداشته و در اثر خیابان‌کشی‌های صورت گرفته، بافت منسجم خود را به مرور زمان از دست داده‌اند و کارکرد مراکز محلات در معرض تخریب قرار گرفته و تبدیل به محیطی کم‌رونق برای ساکنین خود شده‌؛ که این امر باعث کم‌رنگ‌تر شدن فعالیت‌های اجتماعی موجود در محله شده ‌است.اهدف پژوهش: ارائه راهبرد بازآفرینی ساختار فضایی وضع موجود محله حکم‌آباد جهت ایجاد یک فضای شهری سرزنده.روش پژوهش : روش پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی بوده و راهبرد پژوهش، نمونه‌ی موردی می‌باشد. در ابتدا به منظور شناخت ساختار کلی محله علاوه بر مطالعه‌ی پیشینه‌ی محله و بررسی اسناد کتابخانه‌ای به مطالعه و بررسی نقشه‌های هوایی و برداشت‌های میدانی پرداخته‌ شد و در ادامه با تجزیه و تحلیل اطلاعات، راهنمای بازآفرینی مراکز محله و معیارهای آن تبیین شد و در گام آخر پژوهش، مدل بازآفرینی محدوده مبتنی بر اهداف انجام گرفت.یافته‌ها: بازآفرینی مرکز محله حکم‌آباد از طریق شناسایی دقیق کالبد محله و خلق فضاهای نو در لابه‌لای ساختار سنتی با اتکاء به ضرورت‌ها و نیازهای زمانه و جایگاه گذشته‌ی محلات می‌تواند سبب حفظ نظام اجتماعی، اقتصادی و سازمان فضایی محله شده و سبب انتظام بخشی ساختار فضایی و کالبدی محله متناسب با شرایط و ویژگی‌های کالبدی و فضایی مختص آن شود. نتیجه گیری: ایجاد تغییرات در ساختار کالبدی– فضایی و کارکردی در مراکز محله حکم آباد به صورت یک ضرورت احساس می‌شود چرا که تقویت هویت کالبدی و احیای سرزندگی درون محله‌ و انسجام بخشی به ساختار کلی محله بدون باززنده‌سازی مراکز این محله و گذر اصلی آن محقق نمی‌شود.

Regenerating Spatial Structure of Traditional Neighborhoods Based on Their Spine Revival Approach, Case Study: Hokm Abad Neighborhood of Tabriz

IntroductionTraditional contextures and neighborhoods, as the primary residents center for urban residences, play a key role in the citizens’ life and one or more neighborhood center in its spatial structure cause the neighborhood spine to be more prominent. With the advent of modernism, such neighborhoods could not find chance to conform themselves with the new conditions and they lost their coherent contexture gradually as a result of street making and the function of the neighborhoods’ centers became prone to destruction, changing into low prosperous environments for their residents and this caused the current social activities to be fade out in the neighborhood.Data and Methoddeveloping a strategy of regenerating spatial structure of current condition in the Hokmabad neighborhood to create a lively urban space.The research strategy is a cases study. Firstly, for identification of overall structure of the neighborhood, in addition to studying the neighborhood background and investigating library documents, we proceeded on studying and investigating aerial maps and field data. Then analyzing the available data, regeneration manual of the neighborhood centers and their indexes were explained and lastly, the objectiveoriented regeneration model of the area was developed.Results and DiscussionNeighborhood center regeneration through exact identification of the neighborhood spine and generating new spaces in between traditional structure, relying on necessities and needs of time and past place of the neighborhoods might result in protecting their social and economic system and spatial organizing and this organizes spatial and physical structure of the neighborhood in accordance with its exclusive spatial and form features.Conclusion: Making change in the formspatial structure and function of the Hokm Abad neighborhood centers seems necessary, because improvement of physical identity and liveliness revival in the neighborhood and organizing overall  structure of the neighborhood will not be achieved without reviving centers of the neighborhood and its main street.