بررسی انسان‌شناختی موسیقی ساز عاشیقی آذربایجان در حماسه‌خوانی و حماسه‌نوازی تاریخ مردم ایران از عصر صفویه تا معاصر

موسیقی ساز عاشیقی توسط شخصی به نام «عاشیق» اجرا می‌شود. عاشیق در فرهنگ مردم آذربایجان در اغلب عرصه‌های اجتماعی این سرزمین حضوری خلاقانه دارد. او شاعر، آهنگ‌ساز، خواننده، نوازنده، هنرپیشه و داستان‌سراست. هنرمندِ مردمی بودن بزرگ‌ترین ویژگی یک عاشیق آذربایجان است. در این مقاله با پژوهش کیفی و به شیوه تحقیق ترکیبی (اسنادی، کتابخانه‌ای و میدانی) به بررسی موسیقی ساز عاشیقی آذربایجان در حوزه حماسه‌خوانی و حماسه‌نوازی پرداخته‌ شده است. بخش‌های مختلف این مقاله عبارت‌اند از: آذربایجان و عاشیق‌ها، ویژگی شعر عاشیقی، جارچیان حماسه، «عاشیق قربانی» و حماسه او در جنگ چالدران، «ساری عاشیق»، «عاشیق خسته قاسم»، «عاشیق علی‌عسگر» و حماسه او در جنگ جهانی اول، «عاشیق مسکین اسدخیاوی» و حماسه او در انقلاب مشروطه و تعدادی از عاشیق‌های بزرگ معاصر خصوصا نقش «عاشیق شهید بشیر شهریاری» در حماسه‌ی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران. در این مقاله سعی شده مختصری به زندگی هنری این عاشیق‌ها به همراه تحلیل محتوای ادبیات حماسی در سروده‌ها و نواخته‌های آنها و نقش این عاشیق‌ها در جنگ‌ها و انقلاب‌های دوره‌های ذکر شده پرداخته شود.