تبیین مفاهیم میراث فرهنگی ناملموس از طریق تقابل‌های دوتایی

در سال 2003 با شکل‌گیری معاهده «حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس» این مفهوم به معیاری بین‌المللی در زمینه شناسایی و پاسداری از فرهنگ انسانی تبدیل شد؛ معاهده‌ای که برخی آن را چرخشی مردم‌شناختی در سیاست‌های حفاظت یا پاسداری از میراث فرهنگی بشر در یونسکو دانسته‌اند. شرح و تبیین مفهوم میراث فرهنگی ناملموس از دو نظر اهمیت دارد: نخست آنکه در قیاس با سایر مفاهیم مرتبط با معاهدات مشابه، جوان‌تر است و دیگر آنکه به ‌دلیل جوهره غیرمادی و سیالش در قیاس با نمودهای مادی و ملموس فرهنگ، نیازمند بحث، مداقه و تبیین بیشتری است. از آنجا که این مفهوم بر مبنای یک تقابل یعنی ملموس-ناملموس شکل گرفته است، یکی از راه‌های درک و حتی نقد آن، استفاده از تقابل‌های دوتایی یا دوگانی‌هاست. در این پژوهش یازده دوگانیِ مرتبط با میراث فرهنگی ناملموس استخراج شد که در خود معاهده و متون مبنایی تدوین‌کنندگان یا شارحان آن آمده است: مواردی مانند شفاهی-مکتوب، فرایند-محصول، حفاظت-پاسداری، جهان‌شمول‌گرایی - نسبی‌گرایی، مادی-غیرمادی، پویایی-ایستایی، تشخیصِ بیرونی-تشخیصِ ‌درونی، جهانِ مالی-جهانِ جنوبی، جماعت-فرد، مرزهای‌فرهنگی-مرزهای سیاسی و گذشته‌محوری-تداوم در طول زمان. بررسی این تقابل‌ها هم ما را به درک عمیق‌تری از مفهوم میراث فرهنگی ناملموس می‌رساند و هم روشن می‌کند که این تقابل‌ها نمی‌توانند یکدیگر را حذف کنند و مکمل هم هستند و یک همبستگی و نه تضاد، بین تجلیات ملموس و ناملموس میراث فرهنگی بشریت وجود دارد.

explaining the concepts of intangible cultural heritage via binary oppositions

in 2003, the formation of the &convention for the safeguarding of the intangible cultural heritage& created a new international standard for identifying and protecting human cultural heritage. some have considered this convention as an anthropological turn in heritage safeguarding policies. explaining the concept of intangible cultural heritage is essential for two reasons; first, compared to other concepts related to humanity’s heritage, it is newer, and secondly, due to its immaterial and fluid essence, compared to the material and tangible manifestations of culture, it needs more discussion and explanation. since this concept is built on a binary opposition (between tangible and intangible), using binary opposition is one approach to understanding and critiquing it. in this study, eleven binary opposition or dichotomy related to intangible cultural heritage were extracted from the texts related to the convention and its compilers or commentators; binaries like oral-written, process-product, safeguarding-protection, universality-relativism, material-immaterial, dynamic-static, external diagnosis-internal diagnosis, northern world-southern world, community-individual, cultural borders-political borders, and past-oriented-continuity during the time. examining these oppositions brings us to a deeper understanding of intangible cultural heritage. it makes it clear that these contrasts cannot exclude each other and are complementary and that there is a correlation, not a conflict, between the tangible and intangible manifestations of humanity’s cultural heritage.