نقش سرمایه اجتماعی در ماندگاری و کارآمدی صندوق‌های قرض‌الحسنه غیررسمی خانگی با عاملیت زنان

در چند دهه گذشته در ادبیات توسعه علاقه به صندوق‌های مالی خرد جهت تامین منابع مالی با هدف کاهش فقر و اشتغال به ویژه در کشورهای توسعه‌نیافته مورد توجه قرار گرفته است. این موضوع در ایران دارای پیشینه قدیمی بوده و در طول سالیان دراز همیشه صندوق‌های قرض‌الحسنه وجود داشته و کارکرد اجتماعی و اقتصادی موثری به ویژه در تامین مایحتاج ضروری افراد جامعه ایفا داشته‌اند. در پژوهش حاضر تلاش شده است به این سوال پاسخ داده شود که کدام مولفه‌های اجتماعی باعث ماندگاری و کارآمدی صندوق‌های خانگی در جامعه شده است. پیش‌فرض نظری این بوده که سرمایه اجتماعی درون‌گروهی نقش بسیار مهمی در ایجاد و تداوم فعالیت این صندوق‌ها داشته است. در پژوهش حاضر با روش کیفی و به صورت موردی دو صندوق خانگی انتخاب شده و با 43 نفر از مردان و زنان عضو این صندوق‌ها به طور عمیق مصاحبه شده است. داده‌ها در چارچوب روش کیفی نظریه زمینه‌ای کدگذاری و تحلیل شده است. نتایج نشان می‌دهد این صندوق‌ها برآمده از سرمایه اجتماعی درون‌گروهی هستند و با کارکردهای موثر، نقش مهمی در تقویت سرمایه اجتماعی درون‌گروهی در اجتماعات محلی ایفا می‌کنند. این صندوق‌ها عموماً با محوریت زنان تشکیل شده است. مجموع شرایط علی، زمینه‌ای، مداخله‌گر، راهبردها و پیامدهای شکل‌گیری این صندوق‌ها در ارتباط با مقوله جنسیت قابل تبیین است و نقش متغیر جنسیت در این زمینه گویا است.

role of social capital in sustainability and efficiency of informal household charitable loan funds with women’s agency

interest in microfinance funds for providing financial resources with the aim of reducing poverty and employment, especially in underdeveloped countries, has been considered in the literature of development in the past few decades. charitable loan funds have a long history in iran and they have played over the years an effective social and economic function especially in providing the essential needs of people in society. in this research, an attempt has been made answer to this question: which social components have caused the durability and efficiency of household funds in the society? the theoretical premise is that the social capital within the group has played a very important role in the creation and continuation of the activity of these funds. we selected two household funds in qualitative way and conducted some in-depth interviews with 43 men and women members of these funds. the data has been coded and analyzed in the framework of the qualitative method of grounded theory. the results show that these funds are the result of intergroup social capital and play an important role in strengthening intergroup social capital in local communities by performing effective functions. these funds have been generally formed by women. the sum of the causal, contextual and intervening conditions, strategies and consequences of the formation of these funds can be analyzed in relation to the category of gender. the role of gender variable is illustrative in this contex.