تحلیلی بر سوادآموزی در ایل قشقایی پیش از آموزش عشایری

بدون شک هر جامعه، بسته به سبک زندگی، مهارت‌های ارتباطی و تکنولوژیکی، آموزش‌های خاص خود را نیز دارد. در جوامع عشایری و کوچنده، افراد به مرور زمان از طریق تجربه و مشارکت در امور، مهارت‌های لازم را برای بقا یاد می‌گیرند، اما سوادآموزی و فراگیری آن نیازمند نهادها و آموزشگاه‌های خاصی است که در جوامع ایلی ایران به شکل مدرن آن مرسوم نبود، بلکه در قالب مکتب‌خانه‌ها بوده است. پس از شکل‌گیری مدارس مدرن، ابتدا تدریس در مدارس عشایری نیز بر اساس اصول سایر مدارس دولتی بود که این رویه تا زمان جنگ جهانی دوم ادامه داشت و پس از آن نیز با برنامه اصل چهار با مساعدت‌های آمریکا، آموزش عشایری با عنوان تعلیمات عشایر ادامه یافت تا اینکه تشکیلات رسمی تعلیمات عشایری در سال 1348 با عنوان اداره کل آموزش عشایر دایر گردید. از این‌رو مقاله حاضر با روش توصیفی-تحلیلی تاریخی بر پایة منابع اسنادی، کتابخانه‌ای و تاریخ شفاهی با تمرکز بر ایل قشقایی درصدد پاسخ به این پرسش است که پیش از آموزش رسمی عشایری در ایران، سوادآموزی در ایل قشقایی چگونه بود؟ با توجه به این پرسش، فرضیه مقاله مبتنی بر این ایده است که توجه به سوادآموزی پیوسته در دوره‌های مختلف وجود داشته و مکاتب سیار دایر بوده و به مدرسه‌سازی نیز توجه ویژه‌ای شده است.

an analysis of knowledge acquisition in qashqai tribe before nomadic education

with no doubt, each society adopts its own programs for teaching depending on the lifestyle and communicative and technological skills. in traditional nomadic and immigrant societies, people acquire the survival skills through experience and participation in affairs. however, education and knowledge acquisition for this group of people entail specialized institutes and schools, which has appeared into obsolete kuttabs or maktabs in iran’s tribal communities. after the modern schooling, teaching in nomadic areas was first based on the teaching rules governing the other public schools until the world war ii. following the point four program, assisted by the usa, nomadic teaching was incessantly followed under the title of nomadic education and proceeded until the establishment of the department of education for tribes (det) in 1969, serving as the first official organization of nomadic education. taking these into account, the present qualitative study aims to spotlight the qashqai tribe using the historical method and a library-based document analysis technique. the purpose is to visualize the trend of evolution of the teaching policy before the official nomadic education in iran. in doing so, the study assumes that teaching has been continuously regarded in different periods by mobile kuttabs or maktabs, and school