مطالعه مردم‌شناختی تجربه زیسته کودکان در فاجعه (مطالعه موردی زلزله شهرستان سرپل‌ذهاب)

زلزله یکی از تاثیرگذارترین فجایع طبیعی در زندگی افراد است. پیامدهای اجتماعی آن بر اساس سن، جنسیت، طبقه اقتصادی و اجتماعی متفاوت است. میزان و قدرت آسیب‌های ناشی از زلزله در انسان‌ها، تحت تاثیر ویژگی‌های قربانیانِ آنها و میزان حمایت‌های دریافتی در فاجعه است. کودکان، زنان و افراد کم‌درآمد، میزان آسیب‌دیدگی بیشتری را نسبت به دیگران در زمان فجایع تجربه می‌کنند. با توجه به اینکه ایران یکی از زلزله‌خیزترین کشورهای جهان به شمار می‌رود، پرداختن به آن از دید مردم‌شناسی به‌عنوان مساله‌ای مهم از اهمیت بسیاری برخوردار شده‌ است. مطالعه حاضر، پژوهش کیفی است که با هدف درک تجربه زیسته کودکان سرپل‌ذهاب از زلزله انجام شده است. در این پژوهش با استفاده از رویکرد پدیدارشناختی، مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساختاریافته با 20 نفر از کودکان زلزله‌زده انجام شده است. یافته‌های این پژوهش که شامل 15 درون‌مایه فرعی و در نهایت 4 درون‌مایه اصلی است، نشان می‌دهد تجربه ناگهانی ویرانی و از دست دادن احساس خوشبختی، آسیب‌های جسمی و روانی، ترک تحصیل، افت شدید تحصیلی، و افزایش آسیب‌های اجتماعی از پیامدهای تاثیرگذار بر زندگی کودکانی است که زلزله را تجربه کرده‌اند. نتایج این یافته‌ها با تاکید بر نقش آموزش و شکل دادن آگاهی در کمک به کودکان و خانواده‌ها در آماده‌سازی و بهبودی از انواع فجایع نشان می‌دهد که آموزش در چرخه فاجعه نقشی مهم در کاهش آسیب‌پذیری و بهبود و بازیابی عاطفی، اجتماعی و رفتاری کودکان دارد.

anthropological study of children's lived experience of disaster (case study on sarpol-e-zahab earthquake)

earthquake is one of the most influential natural disasters in people's live. the social consequences of earthquakes, like other disasters, differ based on age, gender, economic and social class. children, women and low-income people are among the most suffering groups. the amount and strength of the damage caused by the earthquake in humans is influenced by the characteristics of the victims and the amount of support received in these sufferings. since iran is considered one of the most earthquake-prone countries in the world, the anthropological study of it has gained great importance. this study has used a phenomenological approach and conducted semi-structured interviews with 20 children affected by the earthquake. the findings of this research, which are 15 sub-themes and finally 4 main themes show that children in an earthquake, experience sudden destruction of life, loss of happiness, physical and mental injuries, dropping out of school, severe drop in academics and increasing social injuries. the results of these findings emphasize on the role of education and forming awareness in helping children and families prepare for and recover from all kinds of disasters. education in the disaster cycle plays an important role in reducing the vulnerability and improving the emotional, social and behavioral recovery of children.