بررسی و مقایسه دفاع مشروع از نگاه اسلام و حقوق بین الملل

دفاع به معنای راندن، دور کردن و دفع تجاوز به حریم فرد، گروه یا جامعه با هدف تامین امنیت جسمی و روحی افراد جامعه، یکی از مسائل مهم امروز در گستره فقه و حقوق اسلام و حقوق بین الملل است که در خلال آن فرد یا جامعه به حفظ جان یا شخصیت و آبروی خود یا افراد دیگر در مقابل متجاوز می‌پردازد. این عملکرد در هر یک از دو منبع مذکور دارای شرایط و ضوابطی از قبیل تناسب و تلازم دفاع با خطر، تجاوز نظامی و مسلحانه، ضرورت و لزوم دفاع در مقابل متجاوز است که با تفاوتها و مشابهت‌هایی بروز و نمود یافته است. سوال اصلی در این تحقیق این است که بین مفهوم دفاع از نگاه اسلام و حقوق بین‌الملل چه تفاوت و شباهت‌هایی وجود دارد؟ برای پاسخ به این سوال به روش تحقیق کتابخانه‌ای و بررسی میدانی منابع متعددی مورد مطالعه واقع گردید. دین اسلام نه تنها دفاع را نوعی حق بلکه نوعی تکلیف واجب دانسته و افرادی که درراه دفاع از حریم کشته می‌شوند را شهید معرفی نموده است. این در حالی است که در حقوق بین الملل به جنبه حق بودن آن تاکید شده و در برخی تفاسیر موسّع، آن را از محدوده دفاع خارج ساخته و به حالت حملات پیشگیرانه مبدل ساخته که ماهیت دفاع مشروع را تحت‌الشعاع قرار داده و از حالت عادی خارج می‌سازد. همگرایی و واگرایی مبانی اسلام با مبانی غرب از این نقطه آغاز می‌شود که در این پژوهش قابل بحث است.