نسبت‌سنجی دیپلماسی ایدئولوژیک محور و منافع ملی در منابع سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

پژوهش حاضر به تبیین و نسبت‌سنجی میان دیپلماسی ایدئولوژیک اسلامی و دیپلماسی مبتنی‌بر منافع ملی در منابع سیاست خارجی کشورمان می‌پردازد. در فضای رسانه‌ای پس از انقلاب، همواره نوعی تعارض میان دیپلماسی ایدئولوژیک و منافع ملی تصور شده است. برخی معتقدند در صورت پی‌گیری دیپلماسی ایدئولوژیک، منافع ملی تامین نشده یا در معرض خطر قرار می‌گیرد، درحالی که تبیین دقیقی میان این دو صورت نگرفته است. مساله اصلی این پژوهش این است که در منابع سیاست خارجی چه نسبتی می‌توان میان دیپلماسی ایدئولوژیک و منافع ملی برقرار کرد؟ ازاین‌رو ابتدا دیپلماسی اسلامی با روش توصیفی تحلیلی و با کمک از روش تحلیل گفتمان، در روابط خارجی تبیین؛ سپس با تدقیق معنای منافع ملی، به نسبت‌سنجی آن‌ها خواهیم پرداخت. در نتیجه می‌توان گفت دیپلماسی اسلامی به‌عنوان یک گفتمان، سه هدف کلی یا خرده‌گفتمان «حفظ بقا و امنیت»، «تعامل عادلانه» و «توسعه نفوذ» را پیگیری می‌کند. چگونگی و موقعیت زمانی انتخاب هر یک از اهداف سه‌گانه را حاکم دینی با استفاده از اصول «اجتهاد»، «مصلحت» و «اهم و مهم» انتخاب می‌کند. ذیل هر یک از خرده‌گفتمان‌ها، تاکتیک‌هایی برای دیپلماسی اسلامی درنظرگرفته شده است. در مقابل، دیپلماسی مبتنی‌بر منافع ملی را مولفه «قدرت» و «ثروت ملی» پی‌ریزی می‌کند که در دست‌یابی به اهداف سه‌گانه فوق، ممکن است منطبق‌بر اصول اسلامی یا بر اصولی مانند منفعت‌طلبی، نقض عهد یا مبتنی‌بر استعمار صورت‌بندی شود که درنهایت می‌توان گفت احساس تناقض میان این دو نوع از دیپلماسی از یک تقابل مصنوعی و شیطنت‌آمیز، توسط برخی رسانه‌ها ترویج شده و منافع ملی فی‌الجمله در سیاست خارجی ایدئولوژیک نیز تامین می‌شود.

Feasibility Ideological Diplomacy And NationalDiplomacy in IRI Foreign Policy Resources

The main issue of the present study is the clarification and proportionality between Islamic ideological diplomacy and nationaldiplomacy diplomacy. Some suggest that if ideological diplomacy is pursued, national interests are not fully met, or national interests are at stake; and with inaccuracy in the dimensions, the components and principles of Islamic ideological diplomacy, on the one hand, and some with a lack of understanding, This study first seeks to explain Islamic diplomacy as a discourse in foreign relations, and then, by clarifying the meaning of national interest, seeks to assess the relationship between them. As a result, it can be said that Islamic diplomacy as a discourse pursues the three general or subgoals of ’maintaining survival and security’, ’fair interaction’ and ’expanding influence’. How and when to choose each of the three goals is chosen by the religious ruler using the principles of ’ijtihad’, ’expediency’ and ’important’. Under each of the subdiscourses, tactics for Islamic diplomacy are considered. In contrast, diplomacy based on national interests promotes a component of ’power’ and ’national wealth’ that, in achieving the above three goals, may be formulated in accordance with Islamic principles or principles such as utilitarianism, breach of covenant, or colonialism, which can ultimately be felt. The contradiction between these two types of diplomacy is promoted by some media outlets through an artificial and mischievous confrontation, and national interests, including ideological foreign policy, are served.