تمثیلات هستی شناسی عرفانی در گلشن راز و مفاتیح الاعجاز

هریک از متکلمان و حکیمان و عارفان در مقام تبیین هستی شناسی خود از تمثیلات گوناگون استفاده کرده اند. ذکر این تمثیلات در عرفان به لحاظ ظرافت ادراک و شهود ضرورت بیشتری دارد. از جمله این عرفا شیخ محمود شبستری است که در منظومه عالی گلشن راز از تمثیلات گوناگون بهره بسیار برده است. شمس الدین محمد لاهیجی نیز در کتاب مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز به شرح و تفسیر آن تمثیلات پرداخته است. اهمیت این تمثیلات از نظر تصویر سازی معارف هستی شناسانه بر کسی پوشیده نیست. نیز مهمترین عناصر معارف هستی شناسی شبستری در گلشن راز ناظر به چهار محور اعتباری بودن جهان ، ظهور وحدت در کثرت ، تکرار ناپذیری تجلیات الهی و سریان معرفت و محبت الهی در همه آفرینش است . این مقاله درصدد ارائه دسته بندی مقایسه و نقد و جمع تمثیلات گوناگون هستی شناسانه پیرامون چهار محور یاد شده در گلشن راز و مفاتیح الاعجاز است.